Εργοθεραπεία και Παιχνίδι
Το παιχνίδι θεωρείται η κύρια δραστηριότητα των παιδιών και παράλληλα κεντρικό ζήτημα στη διεπιστημονική έρευνα της παιδικής ηλικίας. Το παιχνίδι αποτελεί ένα ασφαλές πλαίσιο στο οποίο τα παιδιά μπορούν να αποδεσμευτούν απο τους περιορισμούς της πραγματικότητας και να εκδηλώσουν μη αποδεκτές συμπεριφορές και συναισθήματα.
Το περιεχόμενο και η διαδικασία του παιχνιδιού, οι ρόλοι και ο τρόπος συμμετοχής του παιδιού στο παιχνίδι αποτελούν πιθανούς δείκτες παρατήρησης του παιχνιδιού.
Κατα τη διάρκεια του παιχνιδιού τα παιδιά έχουν την ευκαιρία:
- Να ανταλλάξουν πληροφορίες.
- Να εμπλακούν σε καταστάσεις που αφορούν την επίλυση προβλήματος.
- Να ανακαλύψουν νέες ιδέες και γνώσεις μέσα απο την διευθέτηση των συγκρούσεων.
- Να αναπτύξουν τις κοινωνικές δεξιότητες.
- Να μάθουν να ελέγχουν τα συναισθήματα τους.
- Να εξασκηθούν σε κοινωνικούς ρόλους.
- Να μάθουν καθώς αυξάνει και την ποιότητα της μάθησης.
- Να ερευνούν και να πειραματίζονται.
- Να καλλιεργούν την φαντασία τους.
Μέσω του παιχνιδιού τα παιδιά ανακαλύπτουν:
- Πώς νιώθουν οι άλλοι.
- Πως λειτουργούν διάφορα αντικείμενα.
- Πως να κάνουν διάφορες κατασκευές
- Πως να μοιράζονται με άλλους.
- Πως να εκφράζουν τις ιδέες και τα συναισθήματα τους.
- Πως να κάνουν καινούργια πράγματα.
- Πως να ακολουθούν κανόνες και την σειρά τους.
ΤΥΠΟΙ ΠΑΙΧΝΙΔΙΟΥ
Το παιχνίδι χωρίζεται σε κατηγορίες ανάλογα με την ηλικία και εξελίσσεται σύμφωνα με αυτή.
Το μοναχικό παιχνίδι(ή αισθητικοκινητική εποχή) από 0-24 μηνών
Tο παιδί εξερευνά τον εαυτό του, τους γονείς, το περιβάλλον του. Μαθαίνει την λειτουργία και τις αισθητηριακές ιδιότητες των ανθρώπων και των αντικειμένων γύρω του.
Παράλληλο παιχνίδι (ή συμβολική και κατασκευαστική εποχή) από 2-4 ετών
Συχνά τα μικρά παιδιά θέλουν να παίζουν κοντά σ’ ένα άλλο παιδί ή ενήλικα, αλλά όχι μαζί τους. Η ικανότητα για επικοινωνία μαζί με την ανάπτυξη δεξιοτήτων λεπτής και αδρής κινητικότητας επιτρέπουν στο παιδί μα δημιουργεί σχέσεις μεταξύ τον αντικειμένων. Η φαντασία και η δημιουργικότητα του αναπτύσονται σ’αυτό το στάδιο.
Παιχνίδι συναναστροφής-ομαδικό (ή δραματοποιημένο, περίπλοκου, κατασκευαστικού και προ-οργανωμένου) από 4-7 ετών
Σε αυτή την περίοδο ξεκινανε τα παιδιά να παίζουν μεταξύ τους περισσότερο, να μοιράζονται παιχνίδια και προσπαθούν μαζί να κατανοήσουν πως λειτουργούν τα πράγματα και να βρούν λυσεις. Μαθαίνει να δραματοποιεί έννοιες/ εμπειρίες και αρχίζει να δημιουργεί βασικούς κανόνες. Αρχίζει να κατασκευάζει πιο σύνθετες κατασκευές.
Παιχνίδι με κανόνες από 7-12 ετών:
Τα παιδιά σε αυτή την ηλικία κατευθύνονται απο την ανάγκη να ελέγχουν αντικείμενα και γεγονότα. Το παιδί ασχολείται με παιχνίδια που έχουν κανόνες όπως ομαδικά ή επιτραπέζια επειδή έχουν όλο και πιο περίπλοκους κανόνες με αποτέλεσμα να αναπτύσσει την αίσθηση κυριαρχίας και ελέγχου.
ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΣΤΗΝ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΕΡΓΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
Το παιχνίδι επιλέγεται ελεύθερα, το παιδί παίζει επειδή θέλει να παίξει και έτσι το παιχνίδι είναι μια απο τις πιο καθαρές εκφράσεις του χαρακτήρα, των δεξιοτήτων και των συναισθημάτων του παιδιού. Βλέποντας το παιδί να παίζει μπορούμε να μάθουμε για τις γνωστικές δεξιότητες του παιδιού, την αδρή και λεπτή κινητικότητα, την μυική δύναμη και τον οπτικοκινητικό συντονισμό.
Ο εργοθεραπευτής παρατηρεί:
- Τι διαλέγει το παιδί για να παίξει.
- Πως παίζει το παιδί με το παιχνίδι (επιθετικά, μυστικά, επιτέπει στον ενήλικα να κοιτάξει;).
- Περιλαμβάνει στο παιχνίδι του τον θεραπευτή ή άλλον ενήλικα.
- Τι όρια χρειάζονται για να τοποθετηθεί στο παιχνίδι.
- Προτιμάει να παίζει μόνο του ή με άλλους.
- Συμμετέχει σε κινητικό παιχνίδι.
- Συμμετέχει σε δημιουργικό παιχνίδι – κατασκευές.
- Ποιον τύπο παιχνιδιού προτιμάει, ήρεμα ή πιο κινητικά.
- Τι στάση σώματος χρησιμοποιεί το παιδί κατά την διάρκεια παιχνιδιού.
- Πόσο διαρκεί το παιχνίδι του (κάνει εύκολες μεταβάσεις, ολοκληρώνει αυτό που κάνει).
- Τι λεκτική επικοινωνία συνδυάζει με το παιχνίδι του.
- Τη χρήση των άνω άκρων, το πρότυπο σύλληψης, την επιδεξιότητα σε χειρισμούς και η προτίμηση άνω άκρου.
Βιβλιογραφία
- The American Journal of Occupational therapy, “Play” ch16, Susan Knox.
- The handbook of play therapy, “the developmental of play”ch1,Essex County Council.
- Το παιχνίδι, σύγχρονες ερευνητικές και διδασκαλικές προσεγγίσεις, Σοφία Αυγητίδου, εκδ.Τυπωθήτω Γιώργος Δαρδανός Αθήνα 2001.
- Ψυχαγωγώντας και εκπαιδεύοντας τα μικρά παιδιά, οδηγός για γονείς, Καρολάιν Γιάνγκ, εκδ. Πατάκη.
Παιδαγωγικό Κέντρο