Θέλω να γίνω καλύτερος γονιός. Μπορώ;

Τι άνθρωπος θέλω να γίνει το παιδί μου; Και πώς μπορώ να το πετύχω αυτό;

Η απάντηση στην πρώτη ερώτηση είναι λίγο-πολύ κοινή στους περισσότερους γονείς: «θέλω το παιδί μου να είναι ένας άνθρωπος καλός, τίμιος, επιτυχημένος, υγιής, κοινωνικός, έξυπνος, όμορφος, αγαπητός, φιλόδοξος…» και η λίστα φυσικά δε σταματάει εκεί.

Τι απαντάμε όμως στη δεύτερη ερώτηση;

Ποια είναι η σωστή διαπαιδαγώγηση που θα οδηγήσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα;

Υπάρχει άραγε ένας μόνο δρόμος για να το προσεγγίσουμε; Ευτυχώς όχι! Πάγιοι και απαράβατοι κανόνες για την ανατροφή των παιδιών δεν υπάρχουν. Υπάρχουν όμως οδηγίες που μπορούν να τροποποιούνται και να προσαρμόζονται για να ταιριάξουν στη μοναδικότητα του κάθε γονιού και του κάθε παιδιού.

«Και μέσα σε μια καθημερινότητα που τρέχει, πώς θα καταλάβω αν κάτι δεν πάει καλά, αν κάνω κάτι λάθος;»

Πολλές φορές δυστυχώς αφήνουμε τα πράγματα «στον αυτόματο πιλότο» και φτάνουμε να αναζητήσουμε τη βοήθεια και την αλλαγή όταν ο οργανισμός (=οικογένεια) εμφανίσει κάποιο σύμπτωμα (=παθολογία). Όταν δηλαδή υπάρχουν καταστάσεις που ξεφεύγουν πια από τον έλεγχό μας.

Ακόμα και το σύμπτωμα, στο βαθμό που μας κινητοποιεί, είναι αξιοποιήσιμο και ευπρόσδεκτο. Υπάρχει όμως τρόπος να το προλάβουμε. Δεν απαιτείται ούτε παραπάνω χρόνος ούτε ιδιαίτερος κόπος. Αρκεί να ανατρέξουμε στο λόγο που πριν λίγο ή περισσότερο καιρό μας οδήγησε να παντρευτούμε και να κάνουμε οικογένεια: να γεμίσει η ζωή μας με περισσότερη χαρά. Αυτός δεν ήταν; Τα καταφέραμε; Βιώνουμε με χαρά το γονεϊκό μας ρόλο; Το συντροφικό; Μήπως η αγωνία της διεκπεραίωσης, η αγωνία να τα προλάβουμε όλα και να τα κάνουμε σωστά, δεν αφήνει καθόλου χώρο να χαρούμε ο ένας τον άλλο; Αν είναι έτσι, τότε έχουμε να το δούμε. Όχι για να μετρήσουμε λάθη και να σπαταλήσουμε πολύτιμη ενέργεια νιώθοντας ενοχές. Αλλά για να σηκώσουμε τα μανίκια και να βάλουμε ξανά τη χαρά στη ζωή της οικογένειάς μας, γιατί από μόνη της δε θα έρθει.

Δίνουμε όλη μας την προσοχή σε μεθόδους πειθαρχίας και ξεχνάμε τα πιο σημαντικά συστατικά της οικογενειακής ζωής και ανάπτυξης: την ανοιχτή επικοινωνία, την κατανόηση, τη γνησιότητα, το χιούμορ, το συναισθηματικό μοίρασμα, τον αμοιβαίο σεβασμό, την εκδήλωση της αγάπης. Αν καταφέρουμε να εντάξουμε την τέχνη της χαράς μέσα στα καθημερινά θέματα, να αστειευτούμε ακόμα και με τις δυσκολίες μας, να εκτεθούμε, να γίνουμε πιο ανθρώπινοι, τότε αυτόματα θα είμαστε πιο κοντά στο στόχο μας.

Γιατί η καλύτερη συνταγή για να γίνεις γονιός, είναι να δέχεσαι καλοπροαίρετα το καινούριο, να έχεις χιούμορ και να φέρεσαι με ειλικρίνεια. Και γιατί τα παιδιά μεγαλώνουν καλύτερα όταν ξέρουν ότι ο κόσμος τους, γεμάτος ελπίδα, φόβο, λάθη, ατέλειες κι επιτυχίες, είναι οικείος και στους γονείς τους, πως συμμετέχουν σε αυτόν. Τα παιδιά εμπιστεύονται περισσότερο την ανθρωπιά παρά την τελειότητα.

«Και δε θα χάσω το κύρος μου με αυτό τον τρόπο;»

Να μια ακόμα εύλογη απορία που μπορεί να προκύπτει από τα παραπάνω. Και η απάντηση είναι όχι! Συχνά μπερδεύουμε την γονεϊκή εξουσία με την αυστηρότητα, με αποτέλεσμα είτε να γινόμαστε σκληροί και τιμωρητικοί, είτε να είμαστε απόλυτα χαλαροί από φόβο μη γίνουμε κακοποιητικοί. Το κύρος και την εξουσία που συνοδεύουν το ρόλο μου ως γονέα οφείλω να τα περιφρουρήσω. Όχι όμως για να επιβάλλω την τάξη και να τιμωρώ εκδικητικά τα λάθη. Αν προσπαθώ να επιβάλλω τη «σωστή συμπεριφορά», χωρίς να εξηγήσω το λόγο, τότε το παιδί είτε θα αντιδρά και θα αρνείται, είτε θα υπακούει μηχανιστικά. Σίγουρα όμως δε θα με εμπιστεύεται, ούτε θα σημαίνει ότι κατάφερα να γίνω δάσκαλος-οδηγός. Και ακόμα πιο σίγουρα, θα έχει χαθεί η χαρά της σχέσης μας.

Την εξουσία μου την χρησιμοποιώ για να αξιοποιήσω τα λάθη, να δείξω το σωστό, να θέσω τους κανόνες, να καθοδηγήσω με σταθερότητα και έμπνευση, με κατανόηση και αγάπη. Ένας τέτοιος αρχηγός επιτρέπει και σέβεται τις ατομικές διαφορές, δείχνει ευελιξία ως προς τους κανόνες όταν χρειαστεί, ευνοεί την υπευθυνότητα και την ανοιχτή επικοινωνία. Ένας τέτοιος αρχηγός διατηρεί το κύρος του και όταν αστειεύεται, και όταν τσαλακώνεται. Και στο τέλος της ημέρας, αυτός ο αρχηγός έχει χαρεί την οικογένειά του, έχει καμαρώσει το προχώρημά του και έχει γλιτώσει τον εαυτό του από τις βασανιστικές ενοχές.

«Και μπορώ στ’ αλήθεια να τα καταφέρω; Γιατί ωραίες οι θεωρίες, αλλά στην πράξη… »

Πράγματι, όσο τα εφαρμόζω σαν τεχνικές, χωρίς να τα έχω προηγουμένως πιστέψει, κατανοήσει και προσαρμόσει στη δική μου πραγματικότητα, τη δική μου ιστορία και τους δικούς μου στόχους, θα μένουν θεωρίες που γρήγορα θα ξεχαστούν. Γιατί είναι και αυτή η άτιμη η δύναμη του οικείου… Αυτά που ο καθένας βίωσε ως παιδί στη δική του οικογένεια καταγωγής, ευχάριστα ή δυσάρεστα, γίνονται βασικό και αναπόσπαστο κομμάτι του. Πόσες φορές σαν γονιός διαπιστώνω με έκπληξη τις ομοιότητες με τους δικούς μου γονείς; Ακόμα κι αν ως παιδί είχα πάρει όρκο ότι «εγώ ποτέ δε θα το κάνω αυτό στο παιδί μου»; Το οικείο έχει μεγάλη δύναμη, ακριβώς γιατί έχει υπάρξει για χρόνια ως βίωμα. Εξίσου μεγάλη λοιπόν πρέπει να είναι και η επιθυμία μου για αλλαγή, προκειμένου να μπορέσω τελικά να σχεδιάσω τον δικό μου τρόπο, κρατώντας ό,τι καλό μου έδωσαν οι δικοί μου γονείς και απορρίπτοντας ό,τι κρίνω ως ακατάλληλο. Πολλή υπομονή και συνεχής εγρήγορση είναι αυτά που χρειάζομαι προκειμένου να αναμετρηθώ με τη δύναμη του οικείου και τελικά, αφού διαπιστώσω τις ελλείψεις και τα λάθη στη δική μου διαπαιδαγώγηση, να ωριμάσω κι εγώ μαζί με το παιδί μου.

Πίσω από την αλλαγή υπάρχει πάντα η βαθειά κατανόηση και φυσικά η ανάληψη ευθύνης. Κάθε οικογένεια, όπως κι αν έχει πάει τα πράγματα μέχρι τώρα, μπορεί να γίνει σωστή και διδακτική και να μεγαλώσει ώριμους και υπεύθυνους ανθρώπους με υψηλή αυτό-εκτίμηση, αρκεί να το θελήσει.

Και φυσικά…αν θέλω πραγματικά να γίνω καλύτερος γονιός, τότε απαγορεύεται να είμαι μόνο γονιός!! Επιβάλλεται να είμαι ταυτόχρονα σύντροφος, εραστής/ερωμένη, δημιουργικός και διαρκώς αναπτυσσόμενος άνθρωπος. Δεν περιμένω να πάρω χαρά μέσα από τα παιδιά. Αντίθετα τους διδάσκω έμπρακτα πώς να χαίρονται τον εαυτό τους, τις σχέσεις, την ίδια τη ζωή!! Αν το έχω καταφέρει αυτό, λίγη σημασία θα έχουν πια οι έννοιες «λάθος» και «σωστό».

Επιστρέφοντας λοιπόν στο αρχικό ερώτημα «τι άνθρωπος θέλω να γίνει το παιδί μου», και αφού το απαντήσω εκ νέου, μπορώ να αναλάβω δράση για να το επιδιώξω, αντί να μένω στη θέση του κριτή/παρατηρητή που απογοητεύεται καθώς βλέπει να ματαιώνονται οι προσδοκίες του. Μπορώ να αναρωτηθώ τι άνθρωπος είμαι εγώ, πώς χαίρομαι τη ζωή μου μέχρι τώρα. Κι αν οι απαντήσεις δε με ικανοποιούν, μπορώ να αλλάξω, όσο καιρό κι αν πήγαν τα πράγματα στραβά. Γιατί από την αλλαγή απέχουμε μόνο όσο απέχουμε από την αλλαγή γνώμης και από την απόφασή μας να προχωρήσουμε σε μια νέα κατεύθυνση. Και φυσικά όταν υπάρχει συνειδητή επιθυμία για αλλαγή, τότε είναι που μπορούμε να αξιοποιήσουμε πραγματικά τη γνώση και τη διορατικότητα ενός ειδικού.

Παιδαγωγικό Κέντρο

Πηγές:
– Πλάθοντας ανθρώπους, Βιρτζίνια Σατίρ, Η αδικία που πληγώνει, Δημήτρης Φ. Καραγιάννης.