Από τη στιγμή της γέννησης έως την ηλικία των πέντε ετών, το παιδί διανύει καθοριστικά για τη μετέπειτα ανάπτυξή του στάδια. Πολλοί ενήλικες αγνοούν ότι το παιχνίδι (δομημένο ή ελεύθερο), αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα μέσα ανάπτυξης απαραίτητων δεξιοτήτων σε διάφορους τομείς (γνωστικός, μεταγνωστικός, κοινωνικός, γλωσσικός, αισθητηριακός, κινητικός).

Τι συμβαίνει όμως όταν σε αυτά τα τόσο σημαντικά χρόνια για τη μετέπειτα ζωή ενός ανθρώπου, το παιχνίδι αντικαθίσταται από την καθήλωση μπροστά στην οθόνη;

 Σύμφωνα με το συμπέρασμα του Ελβετού ψυχολόγου Jean Piaget, ο οποίος μελέτησε την ανάπτυξη του παιδικού εγκεφάλου, η μάθηση είναι το αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης βιολογίας και βιωματικών εμπειριών. Έτσι σύμφωνα με τον ελληνοαμερικανό Δημήτρη Χρηστάκη, γιατρό στο νοσοκομείο Παίδων του Seattle, ακόμη και αν τα tablets έχουν κάποια θετική επίδραση μέσω των εκπαιδευτικών παιχνιδιών που παρέχουν, αυτή εκμηδενίζεται, όταν γίνεται εις βάρος της κοινωνικής αλληλεπίδρασης.

Επιπρόσθετα, η πολύωρη έκθεση στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία που εκπέμπεται από ασύρματες συσκευές και δεδομένα κινητής τηλεφωνίας επηρεάζει την ηλεκτροφυσιολογία του σώματος.

Παρόλο που οι οθόνες έχουν μπει για τα καλά στη ζωή των ανθρώπων όλων των ηλικιών, δεν έχουν δοθεί από τους αρμόδιους οργανισμούς οι απαραίτητες συστάσεις ως προς τη σύνεση της χρήσης αυτών. Ως εκ τούτου οι γονείς είναι ελλιπώς ενημερωμένοι σχετικά με τα χρονικά όρια χρήσης, τα επίπεδα φωτεινότητας, αλλά και τα προγράμματα που μπορούν να παρακολουθούν τα παιδιά ανάλογα με την ηλικία τους.

Χαρακτηριστικό είναι ότι στη Γερμανία ορισμένοι παιδοψυχολόγοι συνιστούν αποφυγή της χρήσης οθονών μέχρι την ηλικία των έξι ετών.

Εν συνόλω, οι επιπτώσεις της χρήσης οθονών στην παιδική ηλικία σχετίζονται με διαταραχές στους εξής τομείς:

• Προσοχή και μνήμη
• Γνωστική ανάπτυξη
• Γλωσσική ανάπτυξη
• Κοινωνικές δεξιότητες
• Μάθηση
• Ταχύτητα επεξεργασίας και ανάκλησης πληροφοριών
• Ακουστική κατανόηση
• Αισθητηριακή ανάπτυξη
• Κινητική ανάπτυξη
• Δεξιότητες μίμησης
• Νοητική ωρίμανση

Σε μία εποχή που οι οθόνες υπάρχουν παντού στη ζωή των ανθρώπων, είναι σχεδόν αναπόφευκτο οι γονείς να τις αποφύγουν τελείως. Χρειάζεται ωστόσο με ψύχραιμο τρόπο να θέτουμε όρια.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;

• Οι ενήλικες θα πρέπει να αποφεύγουν οι ίδιοι τη χρήση οθονών μπροστά στα νήπια.
• Θέσπιση χρονικών ορίων χρήσης, τα οποία θα πρέπει να τηρούνται και από τα νήπια αλλά και από τους ενήλικες (όχι παραπάνω από 30΄ ημερησίως).
• Κατανάλωση ποιοτικού χρόνου μεταξύ γονέα και παιδιού, μέσω αλληλεπιδραστικών δραστηριοτήτων (χορός, τραγούδι, ανάγνωση ιστοριών, συζήτηση, συμβολικό παιχνίδι, ζωγραφική κλπ).
• Κατάργηση της χρήσης οθονών κατά τη διάρκεια του φαγητού ή της εξόδου.
• Ενίσχυση βιωματικών τρόπων ψυχαγωγίας και μάθησης (παιδότοποι, παιδικά μουσεία, βόλτες στην εξοχή κλπ).

Σε κάθε περίπτωση, προτού επιλέξουμε την <<εύκολη λύση>> για να απασχολήσουμε τα παιδιά μας, είναι πολύ σημαντικό να αναλογιστούμε όλοι οι ενήλικες τι αναμνήσεις και εμπειρίες προσέφερε το παιχνίδι σε εμάς τους ίδιους. Προκειμένου λοιπόν να περιορίσουμε τις αρνητικές συνέπειες στην ανάπτυξη ενός παιδιού από την έκθεση σε οθόνες είναι σημαντικό να εφαρμόζουμε συνειδητά τα κατάλληλα όρια, έχοντας γνώση του πώς, του πόσο και του γιατί.

Παιδαγωγικό Κέντρο