Δραστηριότητες ενίσχυσης της αναγνωστικής ικανότητας των παιδιών

Η πιο σημαντική δυσκολία στην επεξεργασία του γραπτού λόγου που αντιμετωπίζουν οι μαθητές με δυσλεξία ή μαθησιακές δυσκολίες γενικότερα αφορά στον τομέα της ανάγνωσης. Η δυσκολία αυτή, συνήθως, εμφανίζεται στην αποκωδικοποίηση, την ευχέρεια και την κατανόηση. 

Πολλά παιδιά διαβάζουν αργά και διστακτικά, με μεγάλη προσπάθεια και συλλαβιστά, κάνοντας πολλά αναγνωστικά λάθη. Ο πιο ισχυρός παράγοντας στον οποίο οφείλονται οι αναγνωστικές δυσκολίες των παιδιών είναι η ελλειμματική φωνολογική του επίγνωση.

Η φωνολογική επίγνωση αφορά στην συνειδητοποίηση ότι οι λέξεις αποτελούνται από διακριτά μέρη και στην ικανότητα χρήσης αυτών των φωνολογικών μερών. Ο μαθητής που γνωρίζει τη φωνολογική δομή της γλώσσας του αποδίδει ευκολότερα στο γνωστικό έργο της ανάγνωσης. Αντίθετα, ο μαθητής με χαμηλό βαθμό φωνολογικής επίγνωσης, μένει πίσω σε σχέση με τους συμμαθητές του και φυσικά χωρίς παρέμβαση δεν μπορεί να φτάσει στο ίδιο επίπεδο με εκείνους.

Υπάρχουν ποικίλες δραστηριότητες ενίσχυσης της αναγνωστικής ικανότητας:

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΦΩΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΠΙΓΝΩΣΗΣ
(γινονται προφορικα)

• Ζητήστε από το παιδί να κρίνει αν δυο λέξεις ομοιοκαταληκτούν ή όχι (π.χ. βελόνα – εικόνα , μόδα – ρόδα).
• Ζητήστε από το παιδί να σας πει ποιες από τις λέξεις που ακούει μοιάζουν σε επίπεδο συλλαβής ή φωνήματος (π.χ. γάλα – γάτα – μέλι, λα – φα – σι).
• Ζητήστε από το παιδί να χωρίσει μια λέξη στα επιμέρους κομμάτια (συλλαβές) τους (π.χ. γάλα = γα – λα, λεμόνι = λε – μο – νι).
• Ζητήστε από το παιδί να χωρίσει μια λέξη στα επιμέρους γράμματά (φωνήματα) τους (π.χ. έξω = ε – ξ – ω, κότα = κ – ο – τ – α).
• Ζητήστε από το παιδί να συνθέσει τα επιμέρους κομμάτια (συλλαβές) μιας λέξης και να προφέρει τη λέξη που προκύπτει (π.χ. πε – πο – νι = πεπόνι, πα – ρα – θυ – ρο = παράθυρο).
• Ζητήστε από το παιδί να συνθέσει τα επιμέρους γράμματα (φωνήματα) μιας λέξης και να προφέρει τη λέξη που προκύπτει (π.χ. γ – α – τ – α = γάτα, ε – γ – ω =εγώ).
• Ζητήστε από το παιδί να βγάλει κάποια συλλαβή ή φώνημα της λέξης και να βρει ποια καινούρια λέξη δημιουργείται (π.χ. αν βγάλει το /σ/ από τη λέξη σέλα τι μένει; έλα, αν βγάλει το /πο/ από τη λέξη πεπόνι τι μένει; πενι).
• Ζητήστε από το παιδί να βάλει κάποια συλλαβή ή φώνημα στη λέξη και να βρει ποια καινούρια λέξη δημιουργείται (π.χ. αν βάλει το /κ/ στην αρχή της λέξης ρέμα τι προκύπτει; κρέμα, αν βάλει το /κι/ στο τέλος της λέξης γάτα τι προκύπτει; γατάκι).
• Ζητήστε από το παιδί να αντιστρέψει τις συλλαβές ή τα φωνήματα μιας λέξης (π.χ. εσύ = υσε, παπάκι =κιπαπα).

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΕΥΧΕΡΕΙΑΣ

• Ζητήστε από το παιδί να διαβάσει στήλες με συλλαβές με βάση ένα συγκεκριμένο γράμμα (π.χ. πα, πο, πω, πη, πυ, πι, πε, παι, ποι, πει , πια, πιο, πευ, παυ, Πα, Πο, Πω, κ.τ.λ.). Ζητήστε του να τις διαβάζει κάθε φορά και πιο γρήγορα. Μόλις το παιδί μάθει να διαβάζει σωστά και γρήγορα όλες τις συλλαβές, συνεχίστε με τις υπόλοιπες ομάδες συλλαβών.
• Ζητήστε στο παιδί να διαβάσει δισύλλαβες λέξεις που αρχίζουν από ένα συγκεκριμένο γράμμα ή συλλαβή (π.χ. γάλα, γάζα, γάτα, κ.τ.λ.). Ζητήστε του να τις διαβάζει κάθε φορά και πιο γρήγορα. Μόλις το παιδί μάθει να διαβάζει σωστά και γρήγορα όλες τις λέξεις, συνεχίστε με τις υπόλοιπες ομάδες λέξεων. Στη συνέχεια δώστε του τρισύλλαβες, τετρασύλλαβες και πολυσύλλαβες λέξεις.
• Δώστε στο παιδί να διαβάσει απλές προτάσεις (π.χ. Πάω στο σπίτι, Πίνω νερό κ.τ.λ.) με λέξεις χρωματισμένες με διαφορετικό χρώμα η καθεμία. Μόλις το παιδί μάθει να διαβάζει γρήγορα τις συγκεκριμένες προτάσεις, συνεχίστε με πιο σύνθετες.
• Κάντε συχνή επανάληψη των ήδη γνωστών κειμένων. Διαβάστε μαζί με το παιδί, ακολουθώντας το δικό του ρυθμό και δείχνοντας τις λέξεις. Επιτρέψτε του να διαβάσει μόνο του, εάν θέλει να το κάνει. Η καθημερινή εξάσκηση είναι απαραίτητη με ιδανικό χρόνο διάρκειας τα 15 λεπτά.

Βιβλιογραφία

• Πολυχρόνη, Φ. (2011). Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες. Αθήνα: Πεδίο.
• Παπαναστασίου, Φ. (2017, Μάιος 21). Πώς επηρεάζει η φωνολογική ενημερότητα την αναγνωστική ικανότητα των παιδιών;

Παιδαγωγικό Κέντρο