Η Αξία του θεραπευτικού παιχνιδιού

Το παιχνίδι αντανακλά αλλά και υποστηρίζει την ανάπτυξη του παιδιού. Λειτουργεί ως μέσο έκφρασης καθώς αντιπροσωπεύει την προσπάθειά του να οργανώσει τις εμπειρίες του και τον προσωπικό του κόσμο. Μέσα από αυτό μπορεί το παιδί να αποκτήσει δεξιότητες κοινωνικές, νοητικές, συναισθηματικές, κινητικές (Αντωνιάδης, 1994). Είναι ένας κόσμος ολόκληρος, ένα σύμπαν γοητευτικό, όπου το παιδί ζει και κινείται ελεύθερα.

Το θεραπευτικό παιχνίδι ορίζεται ως μια δυναμική διαπροσωπική σχέση μεταξύ ενός παιδιού και ενός εκπαιδευμένου θεραπευτή, ο οποίος παρέχει επιλεγμένα παιγνίδια και διευκολύνει την ανάπτυξη μιας ασφαλούς σχέσης για το παιδί ώστε να διερευνήσει τον εαυτό του και να εκφράσει πλήρως συναισθήματα, σκέψεις, εμπειρίες και συμπεριφορές μέσω του παιχνιδιού με στόχο τη βέλτιστη πρόοδο και ανάπτυξη.» (Landreth, 2012). Αποτελεί κυρίως μη κατευθυντική παρέμβαση, στην οποία το παιδί αφήνεται να εκφραστεί ελεύθερα και να δουλέψει τα σημεία που το δυσκολεύουν δίχως να τα εκφράσει με λεκτικό τρόπο αλλά μέσω του παιχνιδιού και των εικαστικών και παραστατικών τεχνών. Ως στόχο έχει να διευκολυνθεί η εμπλοκή των παιδιών σε ζητήματα που τους απασχολούν και να εξερευνήσει βαθιά συναισθήματα και φόβους χωρίς να τα αντιμετωπίσει άμεσα. Μέσα στο ασφαλές πλαίσιο του δωματίου παιχνιδιού, το παιδί μπορεί να φέρει θέματα και προβλήματα που το απασχολούν, να τα επεξεργαστεί, να δοκιμάσει τρόπους προσέγγισής τους και να βρει νέα σημεία ισορροπίας εντός του. Είναι η αίσθηση ελέγχου στο θεραπευτικό παιχνίδι, που είναι απαραίτητη για τη συναισθηματική ανάπτυξη και τη θετική πνευματική υγεία των παιδιών.

Απευθύνεται κυρίως σε παιδιά ηλικίας 3-12 ετών με:

Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής
Χρόνια ή σοβαρή ασθένεια
Σεξουαλική, Συναισθηματική, σωματική κακοποίηση ή έχουν γίνει μάρτυρες ενδοοικογενειακής βίας
Χαμηλή αυτοπεποίθηση ή εσωστρέφεια
Προβλήματα σχέσεων των γονιών, όπως διαζύγιο ή έντονες συγκρούσεις
Αγχογόνες εμπειρίες ζωής, όπως η απώλεια, η ασθένεια ή ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου ή αγαπημένου κατοικίδιου ζώου
Τραυματικά γεγονότα, όπως ένα σοβαρό ατύχημα ή φυσική καταστροφή

Τα μέσα που χρησιμοποιούνται στην παιγνιοθεραπεία είναι:

Βιβλία: Πραγματοποιείται αφήγηση ιστοριών, το παιδί καθώς ακούει ταυτίζεται με έναν χαρακτήρα ή με ένα γεγονός, επιλέγει την έκβαση που επιθυμεί για τον εαυτό του ή της δική του ιστορίας. Με αυτό τον προβολικό τρόπο διαχειρίζεται τον δικό του κυκεώνα.
Πηλός: Μέσω του πηλού το παιδί δημιουργεί, εκφράζεται ασκεί δύναμη αποκτά των έλεγχο ζητημάτων καθώς και αυτοπεποίθηση, βοηθάει στην έκφραση του θυμού πραγματοποιώντας μία καθαρτήρια επίδραση.
Ζωγραφική: Μέσω της ζωγραφικής το παιδί αποτυπώνει εικόνες που απεικονίζουν τραυματικά γεγονότα, αναγνωρίζει σκέψεις και συναισθήματα.
Επιτραπέζια: Αναπτύσσει κοινωνικές δεξιότητες, εκδηλώνει ιδιαίτερες δεξιότητες, αντιλαμβάνεται κανόνες στόχους και επιπτώσεις.
Ταξίδι στην φαντασία: Το παιδί αναβιώνει επίπονες καταστάσεις έτσι ώστε να μπορεί να δώσει φαντασιακά στον εαυτό του νέες συμπεριφορές σε καταστάσεις που είχε αισθανθεί αδύναμο.
Παιχνίδια ανάληψης ρόλων: Βοηθούν το παιδί να υποδυθεί δυναμικούς ρόλους, διαφορετικούς από αυτούς που έχει και έτσι ανακαλύπτει τις δυνάμεις του.
Μινιατούρες, ζώα: Συμβολικά αναπαριστά χαρακτήρες, ανάλογα με τη θέση που τοποθετούνται αποκτά ενόραση των πραγματικών σχέσεων, αντιλαμβάνεται τη θέση του, τους φόβους του, διερευνάει λύσεις στα προβλήματα του.
Μαριονέτες: Αναλαμβάνει ρόλους δύναμης, εξασκεί κοινωνικά αποδεκτές συμπεριφορές.
Δίσκος άμμου: Δημιουργείται ένα φανταστικό περιβάλλον σε ένα οριοθετημένο πλαίσιο πάνω στο οποίο αποκτά την αίσθηση ελέγχου, μπορεί να θάψει αντικείμενα που λειτουργούν συμβολικά, μπορεί τα αντικείμενα να αναπαριστούν κάτι ή συναισθήματα.
Φύλλα εργασίας: Αφορούν ειδικά θέματα κοινωνικών δεξιοτήτων

Τα οφέλη του θεραπευτικού παιχνιδιού είναι τα εξής:

Ενισχύεται η αυτοεκτίμηση του παιδιού.
Κατανοεί τον κόσμο γύρω του.
Επεξεργάζεται τους φόβους του, διαχειρίζεται και αντιμετωπίζει καλύτερα καταστάσεις που προκαλούν ένταση.
Κατανοεί, επεξεργάζεται, εκφράζει τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τους προβληματισμούς του και βρίσκει λύσεις.
Ενισχύεται η κοινωνικοποίηση του.
Αναπτύσσεται η δημιουργικότητά του
Ενισχύει την οργάνωσή του.

“Μπορείς να ανακαλύψεις περισσότερα για έναν άνθρωπο μέσα σε μια ώρα παιχνιδιού από ότι μέσα σε ένα χρόνο συζήτησης.” Πλάτωνας

Βιβλιογραφία-Πηγές:

Αντωνιάδης, Α. (1994). Το παιχνίδι. Θεσσαλονίκη: University Studio Press.Αντωνιάδης, Α. (1994). Το παιχνίδι. Θεσσαλονίκη: University Studio Press.
Ρομπερτσον, Τ. (2016). Παιγνιοθεραπεία. Αθήνα:Το Έρμα
Landreth, G. L. (2012). Play therapy: The art of the relaIonship (3rd ed.). New York: Routledge.
Sheridan, M. (2011). Το παιχνίδι στην πρώιμη παιδική ηλικία: Από τη γέννηση ως τον έκτο χρόνο. Αθήνα: Κωνσταντάρας Ιατρικές Εκδόσεις.

Παιδαγωγικό Κέντρο