Λίγα Λόγια για την Αντίληψη Χωρικών Σχέσεων

Τι είναι η Αντίληψη Χωρικών Σχέσεων;

Η Αντίληψη Χωρικών Σχέσεων πρόκειται για την ικανότητα αντίληψης της θέσης δύο ή περισσότερων αντικειμένων, και της σχέσης μεταξύ τους ή με τον παρατηρητή. Είναι μια από τις πιο σημαντικές δεξιότητες οπτικής αντίληψης, και προϋποθέτει την κατανόηση των βασικών χωρικών εννοιών, όπως πάνω/κάτω, μπροστά/πίσω, δεξιά/αριστερά.

Η κατανόηση αυτή ξεκινάει πρώτα από τον χώρο (τρεις διαστάσεις) και στη συνέχεια περνά και στο χαρτί (δύο διαστάσεις), με τη μορφή απλών ή σύνθετων παραστάσεων. Η κατανόηση του χώρου συμβαίνει αρχικά με σημείο αναφοράς τον ίδιο τον παρατηρητή και στη συνέχεια με κάποιο άλλο σημείο αναφοράς.

Ο τρόπος με τον οποίο ένα παιδί κατανοεί και ερμηνεύει τον χώρο, και πιο ειδικά τις χωρικές σχέσεις, επηρεάζει το πώς θα κινηθεί μέσα σε αυτόν, θα παίξει και θα μάθει. Επηρεάζει τη συμμετοχή του σε κινητικά παιχνίδια ή αθλήματα, την εκτέλεση απλών καθημερινών δραστηριοτήτων, το παιχνίδι του, τις δεξιότητες οργάνωσης του χώρου και του χρόνου του.

Εκτός από τη συμμετοχή σε απλές καθημερινές δραστηριότητες, η Αντίληψη Χωρικών Σχέσεων επηρεάζει την κατάκτηση βασικών ακαδημαϊκών δεξιοτήτων όπως η γραφή, η ανάγνωση και η αριθμητική.

Ανησυχητικές ενδείξεις

Παιδιά που έχουν αδύναμη Αντίληψη Χωρικών Σχέσεων μπορεί να δυσκολεύονται:

• Να κατανοήσουν και να ονομάσουν βασικές χωρικές έννοιες με σημείο αναφοράς το σώμα τους ή έξω από αυτό.
• Να  οργανώσουν αντικείμενα στον χώρο, ακολουθώντας απλές εντολές, πχ «Βάλε το μολύβι πάνω στο βιβλίο».
• Να οργανώσουν την κίνηση του σώματός τους στον χώρο.
• Να  αντιγράψουν τρισδιάστατα πρότυπα (πχ με τουβλάκια).
• Να  αντιγράψουν σύμβολα (πχ σχήματα/γράμματα/αριθμούς) ή πολύπλοκα πρότυπα (πχ κύβο) με μολύβι και χαρτί.
• Να  διακρίνουν τον προσανατολισμό συμβόλων, πχ 3 – ε.
• Να  στοιχίσουν κατάλληλα αριθμούς για την εκτέλεση απλών πράξεων.
• Να  κατανοήσουν έναν απλό χάρτη ή ένα διάγραμμα.
• Να ολοκληρώσουν απλούς λαβύρινθους.
• Να οργανώσουν το γραπτό τους κείμενο στη σελίδα (πχ τα γράμματα δεν πατάνε στη γραμμή, αφήνουν πολύ μικρές αποστάσεις μεταξύ λέξεων).

Γενικές συμβουλές για την ανάπτυξη της Αντίληψης Χωρικών Σχέσεων

Η κατανόηση του χώρου και των χωρικών σχέσεων είναι μια ικανότητα που αναπτύσσεται από πολύ μικρή ηλικία, καθώς το παιδί μαθαίνει το σώμα του και τις δυνατότητές του μέσα από το παιχνίδι. Παιδιά που παρουσιάζουν δυσκολία στην αντίληψη χωρικών σχέσεων συχνά δεν έχουν καλή αντίληψη σώματος και ίσως είναι πιο πίσω από άλλα παιδιά της ηλικίας τους σε κινητικές δεξιότητες (αδρή και λεπτή κινητικότητα). Το πρώτο βήμα λοιπόν είναι να διαπιστώσουμε αν κάτι τέτοιο ισχύει. Σε αυτήν την περίπτωση, αν δεν αποκατασταθεί αυτή η δυσκολία του παιδιού, δεν θα υπάρξει πρόοδος στη συγκεκριμένη δεξιότητα. Το παιδί θα πρέπει να ενθαρρυνθεί να πειραματιστεί με το σώμα του και να συμμετέχει σε ποικίλα κινητικά παιχνίδια που θα του προσφέρουν βιωματικά μια «ενστικτώδη» κατανόηση του χώρου. Όταν κάτι τέτοιο έχει προηγηθεί, τότε το παιδί μπορεί να αρχίσει να δουλεύει με τις βασικές χωρικές έννοιες, με σημείο αναφοράς το σώμα του και στη συνέχεια με σημείο αναφοράς έξω από αυτό. Αρχικά με τρισδιάστατο υλικό και στη συνέχεια με έντυπο υλικό.  

Παιδαγωγικό Κέντρο

Πηγές:
– Hull Learning Services (2004). Supporting children with Co-ordination Difficulties. London: David Fulton Publishers.
– Lane, K.A., (2005). Developing Ocular Motor and Visual Perceptual Skills. New Jersey: SLACK, Inc.