Μήπως χρειάζεται να απευθυνθώ σε κάποιον Παιδοψυχολόγο;

Όλο και περισσότεροι γονείς φαίνεται να ευαισθητοποιούνται σε θέματα ψυχικής υγείας και αναζητούν βοήθεια από κάποιον ειδικό. Τα διογκωμένα προβλήματα με τα οποία έρχονται καθημερινά αντιμέτωποι, τόσο οι ενήλικες όσο και τα παιδιά, φέρνουν στην επιφάνεια όλο και περισσότερο την ανάγκη για στήριξη και ενδυνάμωση και των δύο.

Αρχικά, οφείλουμε να διευκρινίσουμε πως ο Παιδοψυχολόγος είναι ο ειδικός που ασχολείται με τη μελέτη και την έρευνα της ανθρώπινης συμπεριφοράς και της ψυχικής οργάνωσης του ατόμου. Είναι αυτός που με τα κατάλληλα εργαλεία και τις γνώσεις είναι σε θέση να αξιολογήσει τις ικανότητες του ατόμου, να διερευνήσει το γνωστικό και συναισθηματικό του κόσμο, να αναγνωρίσει τις δυσκολίες και τέλος να σχεδιάσει το θεραπευτικό πλάνο με στόχο πάντα την ψυχική ισορροπία του ατόμου. Άγχη, φοβίες, δυσκολίες στην επικοινωνία, προβλήματα συμπεριφοράς κ.α. είναι μερικά από τα προβλήματα για τα οποία μπορεί να φανεί χρήσιμος ένας επαγγελματίας ψυχική υγείας.

Στον Παιδοψυχολόγο απευθύνεται όποιος αντιμετωπίζει κάποιο ψυχολογικό πρόβλημα, χωρίς αναγκαστικά το πρόβλημα αυτό να ανάγεται στη σφαίρα της ψυχικής ασθένειας.

Είναι σύνηθες για τα παιδιά καθώς μεγαλώνουν και ωριμάζουν να αντιμετωπίζουν δυσκολίες, άλλοτε περιστασιακά και άλλοτε πιο συστηματικά. Καθημερινές συγκρούσεις στο οικογενειακό περιβάλλον σχετικά με θέματα εκπαίδευσης, το ωράριο του ύπνου και τις σχολικές επιδόσεις είναι μερικά από τα παραδείγματα που πυροδοτούν το ήδη υπάρχον άγχος. Καθώς ένα παιδί έρχεται αντιμέτωπο με νέες συνθήκες, απαιτήσεις και προσδοκίες ενδέχεται να βιώνει συναισθηματικές διακυμάνσεις.

Αυτές οι αντιδράσεις είναι, σε γενικές γραμμές, βραχείας διάρκειας και δεν βιώνονται ως απειλητικές από το παιδί. Ωστόσο, υπάρχουν περιπτώσεις όπου οι συνθήκες πίεσης καταλαμβάνουν μεγάλο μέρος στη ζωή του παιδιού, επιδρώντας σημαντικά, και ίσως αρνητικά, στη λειτουργικότητά του. Τότε δεν αρκεί η βοήθεια των γονιών για να ξεπεραστούν οι εκάστοτε δυσκολίες και η επίσκεψη στον Παιδοψυχολόγο μπορεί να φανεί σωτήρια. Όσο αφήνουμε το πρόβλημα, υπάρχει περίπτωση αυτό να επιδεινωθεί, και ένα ελαφρύ σύμπτωμα που μόλις ξεκίνησε να καταλήξει να διαδραματίζει κυρίαρχο ρόλο στον ψυχισμό του παιδιού, καθώς και σε ολόκληρο το οικογενειακό σύστημα.

Η αντίδραση των γονιών απέναντι στην ιδέα ότι το παιδί τους χρειάζεται ψυχολογική υποστήριξη ποικίλει. Αρκετοί γονείς τείνουν να κατηγορούν τον εαυτό τους και να νιώθουν ένοχοι για το πρόβλημα του παιδιού. Άλλοι ενδέχεται να αισθάνονται μπερδεμένοι ή αβέβαιοι για την αναγκαιότητα της παρέμβασης. Το μόνο σίγουρο είναι πως η συνεργασία με τον θεραπευτή και η συμμετοχή τους στη παρέμβαση, με τέτοιο τρόπο που να ενισχύει τη προσπάθεια του παιδιού, θεωρείται υψίστης σημασίας.

Σε ένα πρώτο στάδιο είναι αυτοί που θα δώσουν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για την ανάπτυξη του παιδιού, τη συμπεριφορά, τις σχέσεις και τις συνήθειές του. Ως επαγγελματίες ψυχικής υγείας, θεωρούμε τους γονείς συμμάχους μας στη θεραπευτική διαδικασία και στηριζόμαστε πάνω τους για ό,τι αφορά την αποτελεσματικότητα των παρεμβάσεων καθώς προχωράμε.

Μερικές φορές αρκεί οι ίδιοι οι γονείς να διαφοροποιήσουν τη στάση τους και να ακολουθήσουν στο εξής ένα νέο πρότυπο συμπεριφοράς προς το παιδί. Το πρότυπο αυτό θα τους το υποδείξει ο Παιδοψυχολόγος και θα είναι αυτός που θα τους καθοδηγήσει κατά την εφαρμογή του.

Στόχος του Παιδοψυχολόγου είναι να βοηθηθούν οι γονείς ώστε να μπορέσουν να κατανοήσουν, να βελτιώσουν, να αλλάξουν ή να διαπραγματευτούν εκ νέου τη στάση τους απέναντι στο εκάστοτε πρόβλημα προκειμένου να βοηθήσουν το παιδί τους. Κάθε παιδί είναι μια ξεχωριστή οντότητα και έτσι το αντιμετωπίζουμε.

Καλούμαστε λοιπόν κάθε φορά να απαντήσουμε σε μια πληθώρα ερωτημάτων όπως:

• ποια είναι η αιτία για την οποία το συγκεκριμένο παιδί λειτουργεί με αυτόν τον τρόπο,
• πως έφτασε σε αυτό το σημείο,
• σε ποιον από την οικογένεια μπορεί να υπολογίζουμε για την βελτίωση της κατάστασης κλπ.

Κάποιες φορές είναι απαραίτητη και η συμμετοχή επιστημόνων άλλων ειδικοτήτων στην αντιμετώπιση του προβλήματος και παρά την άρνηση κάποιων παιδιών ή εφήβων να συνεργαστούν, τις περισσότερες φορές αισθάνονται εμπιστοσύνη και μιλούν ανοιχτά στους ειδικούς.

Η πρώτη συνάντηση γίνεται και με τους δυο γονείς ούτως ώστε να διερευνηθεί ο λόγος που ζητάνε βοήθεια. Αυτή η συνάντηση είναι σημαντική τόσο για τον Παιδοψυχολόγο όσο και για τους γονείς καθώς, ουκ ολίγες φορές, έρχονται αντιμέτωποι με τις διαφωνίες τους τις οποίες έχουν τη δυνατότητα να γεφυρώσουν με τη βοήθεια ενός ειδικού. Οι επόμενες συναντήσεις θα πραγματοποιηθούν με το παιδί και τότε ο Παιδοψυχολόγος είναι αυτός που θα κρίνει την αναγκαιότητα ή μη της παρέμβασης.

Οι λόγοι για να απευθυνθούν οι γονείς, ένα μικρό παιδί ή ένας έφηβος σε Παιδοψυχολόγο είναι οι εξής:

• Οι γονείς έχουν απορίες ή διαφωνίες σχετικά με την διαπαιδαγώγησή του
• Η οικογένεια έχει βιώσει μια δοκιμασία, όπως χωρισμό, ασθένεια, θάνατο κλπ. Αυτά τα γεγονότα έχουν επιπτώσεις στη ζωή του παιδιού και πολλές φορές η προληπτική επίσκεψη στον ειδικό αποτρέπει τυχόν μελλοντικούς κινδύνους
• Το παιδί αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα υγείας
• Το παιδί αντιμετωπίζει πρόβλημα στην εξέλιξή του και πρέπει να γίνει αξιολόγηση της νοημοσύνης και των ικανοτήτων του
• Παρουσιάζει μαθησιακές δυσκολίες, υπερκινητικότητα, διάσπαση στην προσοχή, τραυλισμό, ενούρηση μετά τα 5 χρόνια
• Παρουσιάζει αλλαγή σε διάφορες σημαντικές συμπεριφορές:
  • απότομη κάμψη στις σχολικές επιδόσεις
  • απότομη αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες (αρχίζει να τρώει βουλιμικά ή, αντίθετα, παρουσιάζει ανορεξία)
  • δυσκολίες στον ύπνο (υπνηλία ή εφιάλτες ή αϋπνία)
  • ξεσπάσματα θυμού
  • έντονες φοβίες (π.χ. σκοτάδι)
• Κλείνεται στον εαυτό του, αποφεύγει κάθε διάλογο ή επιτίθεται
• Βιώνει έντονο άγχος αποχωρισμού στην αλλαγή περιβάλλοντος
• Νιώθει άσχημα με τον εαυτό του, είναι αγχωμένο, πιεσμένο, θλιμμένο, φέρεται δειλά και δεν έχει αυτοπεποίθηση
• Παρουσιάζει κατάθλιψη
• Μιλά για θάνατο
• Βιώνει ακουστικές ή οπτικές εμπειρίες που δεν υφίστανται (ψευδαισθήσεις)
• Παίρνει ναρκωτικά ή άλλες ουσίες (π.χ. πίνει αλκοόλ)
• Δείχνει να αποφεύγει ένα άτομο που του ήταν προσφιλές και αυτό συμπίπτει με την έναρξη προκλητικής ερωτικής συμπεριφοράς
• Λέει ψέματα και γίνεται μυστικοπαθές
• Αυτοτραυματίζεται ή τραυματίζει κάποιον άλλο
• Εκδηλώνει τάσεις φυγής και λέει “θα σηκωθώ να φύγω από δω μέσα”
• Εμφανίζει παραβατική συμπεριφορά (κλοπές, βανδαλισμοί κλπ.)
• Φέρεται με ιδιαίτερα έντονη ανυπακοή στο σπίτι ή στο σχολείο
• Έχει φίλους με σοβαρά προβλήματα συμπεριφοράς

Παιδαγωγικό Κέντρο