Διαζύγιο και γονικές συγκρούσεις

Όταν ένας γάμος διαλύεται: Οι συγκρούσεις που δημιουργούνται μετά από ένα διαζύγιο

Ένας γάμος ξεκινάει με τις καλύτερες προϋποθέσεις, αλλά μετά από ορισμένα χρόνια οι συνθήκες αλλάζουν και οι αναπόφευκτες δυσκολίες που εμφανίζονται δεν μπορούν να προσπεραστούν.

Η σχέση ορισμένων ζευγαριών φθείρεται σταδιακά, η επικοινωνία μειώνεται και τα προβλήματα εγκαθίστανται. Οι χαρούμενες στιγμές ενός ζευγαριού ανήκουν στο παρελθόν και παραχωρούν τη θέση τους στις συγκρούσεις και στις διαμάχες. Το ζευγάρι αποφασίζει ότι ο χωρισμός είναι η μόνη επιλογή. Στην περίπτωση που υπάρχουν παιδιά μέσα σε αυτήν την οικογένεια, οι συνθήκες περιπλέκονται περισσότερο και πολλές φορές παρατηρείται ότι οι γονείς καθυστερούν ή αναβάλλουν την απόφαση ενός διαζυγίου.

Το διαζύγιο είναι ένα γεγονός που δημιουργεί νέες συνθήκες στην οικογένεια αλλά και έντονα συναισθήματα και συγκρούσεις. Πολλές φορές οι συγκρούσεις που υπάρχουν πριν το διαζύγιο συνεχίζονται και μετά από αυτό. Οι συγκρούσεις αποτελούν μια πραγματικότητα, είναι αναπόφευκτο κομμάτι των ανθρωπίνων σχέσεων, πρέπει ωστόσο να επεξεργάζονται και να διευθετούνται με τον καλύτερο τρόπο, όταν υπάρχουν παιδιά.

Γονικές Συγκρούσεις

Οι καβγάδες και οι συγκρούσεις είναι ψυχοφθόροι για όλα τα άτομα που εμπλέκονται σε αυτούς είτε άμεσα είτε έμμεσα. Οι αντιπαραθέσεις ανάμεσα στους γονείς είναι φυσιολογικές και όλα τα παιδιά θα έρθουν αντιμέτωπα με αυτές κάποια στιγμή στην ζωή τους, ωστόσο όταν οι τσακωμοί είναι συχνοί, έντονοι και δεν επιλύονται σωστά, υπάρχει περίπτωση να επηρεάσουν τα παιδιά. Όταν τα παιδιά είναι εκτεθειμένα σε τέτοιες συγκρούσεις μπορεί να αισθανθούν υπεύθυνα για τον τσακωμό και να επιρρίπτουν ευθύνες στον εαυτό τους. Φυσικά τα παιδιά δεν θα είναι στην πραγματικότητα υπεύθυνα, αλλά αν αντιληφθούν το αντίθετο, μπορεί να βιώσουν αρνητικά ψυχολογικά συναισθήματα. Σίγουρα μια τέτοια συνθήκη επηρεάζει την ψυχική υγεία του παιδιού και δημιουργεί άγχος που μπορεί να εκφραστεί με εφιάλτες, βραδινή ενούρηση, διαταραχές ύπνου, μείωση της σχολικής επίδοσης, επιθετικές και αντικοινωνικές συμπεριφορές. Είναι σημαντικό να αναφερθεί σε αυτό το σημείο πως οι γονικές συγκρούσεις δεν επηρεάζουν μόνο τα παιδιά των διαζευγμένων οικογενειών.

Η επίδραση μιας γονικής σύγκρουσης στα παιδιά εξαρτάται από τον τρόπο που εκδηλώνεται, από τον βαθμό που το παιδί αισθάνεται υπεύθυνο και από τον τρόπο επίλυσης της ή όχι. Επίσης οι συγκρούσεις που συνδέονται με λεκτική, συναισθηματική ή σωματική βία και εκφοβισμούς μεταξύ γονέων συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο προβλημάτων ψυχολογικής προσαρμογής των παιδιών.

Μορφές συγκρούσεων που θα προκύψουν ανάμεσα σε γονείς:

Αποφυγή μιας σύγκρουσης. Η αποφυγή μιας σύγκρουσης δεν είναι η κατάλληλη λύση, καθώς δεν γίνεται εκτόνωση και εξωτερίκευση των συναισθημάτων. Με την αποφυγή καταπατούνται τα δικαιώματα του ατόμου, χωρίς να συζητηθούν. Οι επιθυμίες και οι ανάγκες του ατόμου που αποφεύγει την σύγκρουση υποβαθμίζονται γιατί δεν εκφράζονται. Τέλος για να αποφευχθεί μια ίσως ολέθρια σύγκρουση, τα άτομα συχνά λένε «ναι» ενώ εννοούν το αντίθετο.
Αποφυγή μιας σύγκρουσης και υποταγή στις επιθυμίες του άλλου γονέα.
Ανταγωνιστική σύγκρουση. Δεν πρέπει να υπάρχουν «νικητές» και «χαμένοι» στις γονικές συγκρούσεις. Ο «άλλος» δεν θεωρείται αντίπαλος, ο στόχος είναι κοινός και στους δύο.
Σύγκρουση μέσω αδιαφορίας. Στις περιπτώσεις αυτές επικρατεί σιωπή και αδιαφορία, τα άτομα δεν επικοινωνούν, και οι εντάσεις και τα συναισθήματα δεν εκφράζονται. Το αποτέλεσμα αυτής της σύγκρουσης είναι να μην βρίσκεται λύση ανάμεσα στους γονείς και οι συγκρούσεις να παρατείνονται και να μεταφέρονται και σε άλλα πλαίσια, για παράδειγμα στην σχέση παιδιών και γονέων.

Πώς μπορούμε να χειριστούμε τη γονική σύγκρουση;

Μέσω μιας εποικοδομητικής γονικής συνεργασίας τα παιδιά θα έχουν την ευκαιρία να προσαρμοστούν ομαλότερα στις νέες συνθήκες της οικογένειας. Η προστασία του παιδιού από τις διαμάχες που θα δημιουργηθούν, είναι δέσμευση του γονέα σε προσωπικό επίπεδο ανεξάρτητα από τις επιλογές του άλλου. Είναι σημαντικό το παιδί να αισθάνεται ασφάλεια και σταθερότητα μέσα σε μια συνθήκη αναπροσαρμογής. Το υποστηρικτικό και ενθαρρυντικό πλαίσιο αποτελούν καθοριστικό παράγοντα για την ανάπτυξη του παιδιού και τα προφυλάσσει από την εμφάνιση προβλημάτων συμπεριφοράς, ως αντίδραση στις γονικές συγκρούσεις.

Το ζήτημα ανάμεσα στους γονείς δεν είναι αν θα υπάρξουν συγκρούσεις ή όχι, αλλά ο τρόπος που θα επιλέξουν οι γονείς να τις επεξεργαστούν εποικοδομητικά. Στην συνέχεια παρουσιάζονται ορισμένες συμβουλές για μια λειτουργική διευθέτηση των συγκρούσεων.

Τόπος και χρόνος. Δεν χρειάζεται να υπάρχει παρορμητικότητα. Όταν ξεκινάει μια διαμάχη, οι γονείς πρέπει να βρουν το κατάλληλο τρόπο να την διαχειριστούν. Πρέπει για παράδειγμα η σύγκρουση να εκδηλώνεται στον κατάλληλο τόπο και χρόνο. Αυτό σημαίνει να είναι απόντα τα παιδιά, ή αν είναι παρόντα να χρησιμοποιείται κριτική σκέψη εκ μέρους των γονέων για να μην γίνει εκτόνωση.
Αιτίες. Η αποστασιοποίηση και ο εσωτερικός διάλογος του κάθε γονέα, θα βοηθήσει να γίνει συνειδητοποίηση των πραγματικών αιτιών της σύγκρουσης. Στην συνέχεια το κάθε άτομο θα κατανοήσει τις συνθήκες και τις παραμέτρους του τσακωμού. Από αυτήν τη διεργασία πρέπει να απουσιάζει ο θυμός.
Σεβασμός. Ο αμοιβαίος σεβασμός των δυο γονέων είναι κάτι απαραίτητο. Οι διαζευγμένοι γονείς πρέπει να σέβονται τα συναισθήματα και τα αιτήματα του άλλου γονέα. Σε όλη αυτήν τη διαδικασία θα υπάρξουν καταστάσεις που θα πυροδοτήσουν εντάσεις και θυμό (για παράδειγμα κάποιος να φωνάζει ή να κουνά επικριτικά το δάκτυλο του). Για τον λόγο αυτό πρέπει και οι δύο να σέβονται τον εαυτό τους και τον άλλο, για να αποφευχθούν έντονες συμπεριφορές. Σεβασμός στον χρόνο και στον χώρο του άλλου κατά την διάρκεια της σύγκρουσης.
Διάλογος. Πρέπει να ακούμε προσεκτικά τι έχει να πει ο άλλος. Δεν πρέπει να γίνονται διακοπές και μονόλογοι κατά την διάρκεια μιας σύγκρουσης. Και οι δύο γονείς έχουν σκέψεις, συναισθήματα και προβληματισμούς. Πρέπει να γίνει συζήτηση και εξωτερίκευση και από τις δύο πλευρές.
Ήρεμη και ψύχραιμη φωνή. Με τον τρόπο αυτό θα μπορέσουν να εισακουστούν όλα τα επιχειρήματα, χωρίς να επικαλύπτονται από φωνές και εντάσεις. Η χαλαρή στάση σώματος θα βοηθήσει στην επικοινωνία, ο συνομιλητής θα είναι πιο «ανοικτός» και η απειλητική διάθεση θα περιοριστεί σημαντικά.
Λύση. Είναι πολύ σημαντικό να βρεθεί μια λύση στην αιτία της σύγκρουσης. Η λύση αυτή που θα επιλεχθεί πρέπει να ικανοποιεί και τους δυο γονείς. Είναι απαραίτητη προϋπόθεση να συμφωνούν και να προσαρμόζονται στις νέες συνθήκες. Στόχος έτσι και αλλιώς είναι η ανάπτυξη και ασφάλεια του παιδιού.

Οι διαζευγμένοι γονείς έχουν να χειριστούν πολλά ζητήματα που προκύπτουν, τον εσωτερικό τους πόνο αποχωρισμού που πιθανόν να βιώσουν, τα ζητήματα της διαχείρισης των παιδιών, την μείωση των συγκρούσεων, τον επαναπροσδιορισμό της σχέσης τους και τέλος το να καταφέρουν να συμφιλιωθούν και να συνεργαστούν ως χωρισμένοι. Στόχος των γονέων πρέπει να είναι η προστασία και η βοήθεια των παιδιών τους. Σε αυτό θα βοηθήσει να γίνονται εποικοδομητικές συζητήσεις που θα χαρακτηρίζονται από αμοιβαίο σεβασμό, θα είναι συναισθηματικά συντονισμένες, θα εκφράζονται όλες οι απόψεις και τέλος θα κλείνουν με συμφιλίωση ή αν μένουν «ανοικτές» θα εξηγούνται οι λόγοι της επιλογής αυτής.

Παιδαγωγικό Κέντρο