Παράλληλη στήριξη: Πώς να προετοιμάσω το παιδί μου;

Καλιακούδα Χριστίνα – Ψυχολόγος

Η ύπαρξη της παράλληλης στήριξης στο εκπαιδευτικό πλαίσιο αποτελεί πλέον έναν ενταξιακό και ενισχυτικό θεμελιώδη θεσμό, όπου προωθεί τη συμπερίληψη, τη σταδιακή αυτονομία αλλά και την ισότιμη συμμετοχή όλων των μαθητών στην εκπαιδευτική διαδικασία. Ολοένα και περισσότεροι μαθητές και μαθήτριες, ανεξαρτήτως ηλικίας, χρήζουν ενίσχυσης σε διάφορους τομείς, εντός του σχολικού περιβάλλοντος και είναι σημαντικό οι γονείς να βοηθήσουν το παιδί να κατανοήσει αυτή τη νέα πραγματικότητα. Η κατάλληλη και έγκαιρη προετοιμασία των παιδιών, συμβάλλει άμεσα στο βαθμό επιτυχίας της παρέμβασης, αλλά και στην ψυχολογία του ίδιου του παιδιού.

Είναι υψίστης σημασίας να κατανοήσουμε τι μπορεί να σημαίνει για ένα παιδί η συνύπαρξη του με συνοδό παράλληλης στήριξης, να υπολογίσουμε τις σκέψεις και τα συναισθήματα του. Είναι συχνό φαινόμενο, ιδίως στα αρχικά στάδια της συνεργασίας,  να παρουσιαστούν ανάλογες προκλήσεις και δυσκολίες, όπως άρνηση συνεργασίας, αίσθημα ανασφάλειας, μειονεκτικότητας ή στοχοποίησης. Η σωστή επικοινωνία και η προετοιμασία του παιδιού για την παράλληλη στήριξη θεωρείται καθοριστική  για την ομαλή ένταξη του θεραπευτή στην καθημερινότητά του. Η έλλειψη προετοιμασίας ενδέχεται να οδηγήσει σε άγχος, αισθήματα σύγχυσης, απόρριψης ή παρερμηνεία του ρόλου της παράλληλης στήριξης.

1. Ενημέρωση και κατανόηση του ρόλου της παράλληλης στήριξης

Οι γονείς οφείλουν να εξηγήσουν στο παιδί με απλό και σαφή τρόπο, τι σημαίνει και ποιος είναι ρόλος του συνοδού παράλληλης στήριξης, τους λόγους για τους οποίους θα τον έχει κοντά του, καθώς και τους τρόπους με τους οποίος θα υποστηρίζεται εξατομικευμένα στους τομείς που χρήζει ενίσχυσης, χωρίς όμως να αντικαθιστά τον εκπαιδευτικό της τάξης. Απαντήστε όλες τις απορίες του παιδιού, σχετικά με τον ρόλο. Ένας τρόπος να βοηθήσετε τα παιδιά να κατανοήσουν καλύτερα μια συνθήκη, είναι μέσω της αφήγησης ή των εικόνων με τη χρήση κοινωνικών ιστοριών (social stories), ζωγραφικής ή οπτικοποιημένου υλικού.

2. Ψυχολογική προετοιμασία του παιδιού

Η συναισθηματική προετοιμασία του παιδιού για αυτή τη νέα κανονικότητα στο σχολικό πλαίσιο, κρίνεται καθοριστική και θα ήταν συνετό να ξεκινάει πριν την έναρξη της παράλληλης στήριξης. Με αυτόν τον τρόπο καθίσταται πιο δυνατή η ομαλή μετάβαση και δεκτικότητα του παιδιού.

Ανοιχτή συζήτηση: Μπορείτε να επικοινωνήσετε με το παιδί σας ανοιχτά, σχετικά με την εξατομικευμένη υποστήριξη και τη βοήθεια που πρόκειται να λάβει, σε ποια πλαίσια ακριβώς και προσπαθείτε να χρησιμοποιείτε θετικά σχόλια. Ενθαρρύνετε το παιδί να εκφράσει τις δικές του απορίες και ανταποκριθείτε με απλό τρόπο. Είναι σημαντικό το παιδί να κατανοήσει πως ο/η συνοδός παράλληλης στήριξης θα είναι «σύμμαχος» του, και πως θα μπορεί να απευθυνθεί σε αυτόν/ή για οτιδήποτε χρειαστεί (ακαδημαϊκά, γνωστικά, ψυχοκοινωνικά, συμπεριφορικά, συναισθηματικά κ.α.). 

Αποδοχή της διαφορετικότητας και ενίσχυση της αυτοεκτίμησης: 

Μιλήστε στο παιδί για την έννοια της διαφορετικότητας, εξηγήστε ότι κάθε άνθρωπος έχει ξεχωριστές ανάγκες, και πως η παράλληλη στήριξη είναι ένα μέσον, ώστε το ίδιο να αναγνωρίσει και να αξιοποιήσει τις δυνατότητες του. Τα παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ή συναισθηματικές ανάγκες συχνά διακατέχονται από αισθήματα αποτυχίας ή ανασφάλειας. Είναι καθοριστικό να συνδέσετε την παρουσία της παράλληλης στήριξης με ενίσχυση και βοήθεια και όχι με αδυναμία ή έλλειμμα.

Συναισθηματική ενδυνάμωση:

Είναι φυσιολογικό, αυτή η νέα πραγματικότητα και η παρουσία ενός ενήλικα στο πλάι του παιδιού να προκαλέσει συναισθήματα ανασφάλειας ή απομόνωσης, ιδίως όταν το παιδί μπαίνει σε σύγκριση με τους συμμαθητές του και αναρωτιέται «Γιατί εγώ και όχι ο/η…;». Είναι σημαντικό να ενισχύσετε την θετική αυτοεικόνα και την ψυχική ανθεκτικότητα του παιδιού. Να το βοηθήσετε να κατανοήσει πώς αυτή η διαδικασία δεν γίνεται γιατί το ίδιο δεν κάνει κάτι καλά ή υστερεί, αλλά να τονίσετε τα δυνατά του στοιχεία και να παρουσιάσετε την παράλληλη στήριξη ως μέσον ενδυνάμωσης και αξιοποίησης των δυνατοτήτων του.

3. Σταδιακή εξοικείωση και ρουτίνα 

Στις περιπτώσεις που καθίσταται αυτό δυνατό, προτείνεται η σταδιακή γνωριμία του παιδιού με το άτομο που θα το συνοδεύει στο σχολείο. Έχει αποδειχτεί πως η σταδιακή έκθεση σε μια νέα κατάσταση μειώνει το άγχος και ενισχύει το αίσθημα ελέγχου (Bandura, 1997). Συνιστάται συνάντηση σε ουδέτερο περιβάλλον, ώστε το παιδί να περάσει δημιουργικό χρόνο με παιχνίδια και δραστηριότητες, με στόχο την οικειότητα και την έλλειψη αμηχανίας. Επιπλέον, η συνέπεια και η σταθερότητα στο πρόγραμμα τους, καθώς και η σαφή ενημέρωση σχετικά με ποιους τρόπους υποστήριξης θα βοηθηθεί το παιδί, είναι αναγκαίο ώστε να αισθανθεί ασφάλεια. Η χρήση οπτικοποιημένου προγράμματος θα μπορούσε να φανεί ιδιαίτερα χρήσιμη.

Η σωστή προετοιμασία του παιδιού σχετικά με την παράλληλη στήριξη είναι μια διαδικασία που απαιτεί χρόνο και ενσυναίσθηση. Η συμμετοχή των γονέων παίζει καθοριστικό ρόλο, όσον αφορά την θετική στάση του παιδιού, απέναντι στην υποστηρίξει που καλείται να λάβει στο σχολικό πλαίσιο. Μέσα από τη συναισθηματική ενδυνάμωση, τη σαφή επικοινωνία και τη σωστή ενημέρωση, το παιδί έχει περισσότερες πιθανότητες αρχικά να αποδεχτεί, και έπειτα να αξιοποιήσει τη βοήθεια που του παρέχεται.

Βιβλιογραφία
– Self-efficacy: The exercise of control. New York: W.H. Freeman