Παιδί και πιπίλα: πότε βοηθά και πότε δυσκολεύει την ανάπτυξη;

Αποστολοπούλου Κωνσταντίνα – Λογοθεραπεύτρια

Πότε βοηθά και πότε δυσκολεύει την ανάπτυξη;

Η πιπίλα αποτελεί για πολλά βρέφη έναν τρόπο να ηρεμούν, να νιώθουν ασφάλεια και να κοιμούνται πιο εύκολα. Είναι μία συνήθεια φυσική, που θυμίζει τον μητρικό θηλασμό και λειτουργεί ως ‘εργαλείο’ αυτορρύθμισης.

Ωστόσο, καθώς το παιδί μεγαλώνει, η παρατεταμένη χρήση πιπίλας μπορεί να δημιουργήσει δυσκολίες στην ανάπτυξη του λόγου, της στοματικής κινητικότητας και της οδοντικής δομής.

Τι μας λένε οι έρευνες

Έρευνες δείχνουν ότι η παρατεταμένη χρήση πιπίλας κατά τη διάρκεια της ημέρας μπορεί να επηρεάσει την άρθρωση και να αυξήσει τα «άτυπα» λάθη στην ομιλία.
Άλλες μελέτες παρατηρούν μικρότερο λεξιλόγιο σε παιδιά που χρησιμοποιούν πιπίλα μετά τον 2ο χρόνο ζωής.
Η πιπίλα δεν αφήνει πάντα περιθώριο για «πειράματα» ήχων/λέξεων μέσα στη μέρα (φωνολογική εξερεύνηση).
Από οδοντιατρικής απόψεις, η παρατεταμένη χρήση μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα σύγκλισης ή ακόμα και ανοιχτό δάγκωμα.

Παρόλο που τα αποτελέσματα δεν είναι πάντα απόλυτα, η γενική σύσταση είναι να περιορίζεται σταδιακά η χρήση της πιπίλας από τις 12 έως 18 μήνες, και να έχει ολοκληρωθεί η διακοπή έως τα 2-3 έτη, ανάλογα με το παιδί.

Πώς μπορεί να βοηθήσει η Λογοθεραπεία;

Αν παρατηρήσετε ότι το παιδί:

καθυστερεί να αρχίσει να μιλάει,
αντικαθιστά ήχους με άλλους (π.χ. το /σ/ με το /θ/),
κρατά συχνά την πιπίλα και μιλάει με αυτή στο στόμα,

τότε μπορεί να είναι χρήσιμο να αξιολογηθεί από Λογοθεραπευτή.

Η Λογοθεραπεία δεν παρεμβαίνει μόνο όταν υπάρχει δυσκολία αλλά και προληπτικά, βοηθώντας:

το παιδί να ενισχύσει τους μηχανισμούς λόγου και άρθρωσης,
τους γονείς να αποφορτίσουν τη διαδικασία διακοπής της πιπίλας,
την οικογένεια να στηρίξει συναισθηματικά το παιδί στην αλλαγή της συνήθειας.

Πρακτικές συμβουλές για γονείς

Περιορίστε τη χρήση της πιπίλας μόνο στον ύπνο ή σε στιγμές που το παιδί δυσκολεύεται να ηρεμήσει.
Μιλήστε στο παιδί με θετικό τρόπο για την «αποχαιρετιστήρια» μέρα της πιπίλας (δώρο σε μωρό, κάτω από το μαξιλάρι, στον παιδικό σταθμό).
Αντικαταστήστε την πιπίλα με άλλα μέσα ηρεμίας: αγκαλιά, μαλακό παιχνίδι, βιβλία με αφήγηση.
Αποφύγετε την απότομη ή αυστηρή αφαίρεση — το παιδί χρειάζεται χρόνο, κατανόηση και σταθερότητα.
Ζητήστε καθοδήγηση από τον/την λογοθεραπευτή/τριά σας για εξατομικευμένες συμβουλές.

Κλείνοντας

Η πιπίλα δεν είναι «κακή» από τη φύση της. Είναι μία φυσική φάση, που όμως χρειάζεται να μην παραταθεί υπερβολικά, ώστε να υποστηριχθεί η φυσιολογική ανάπτυξη λόγου και στοματικών δεξιοτήτων.

Με αγάπη, υπομονή και σωστή καθοδήγηση, η μετάβαση μπορεί να γίνει ομαλά – δίνοντας στο παιδί τον χώρο να αναπτυχθεί με αυτονομία και έκφραση.