Αρθρωτικές και Φωνολογικές Διαταραχές

Συχνά ακούμε παιδάκια να ζητάνε “νελό” αντί για “νερό” ή να απαιτούν επίμονα να πάνε στη “φάλασσα” αντί για τη “θάλασσα” και μαμάδες να παραπονιούνται ότι τα παιδιά τους δε μιλάνε σωστά. Όταν λοιπόν ένα παιδί αντιμετωπίζει τέτοιες δυσκολίες σε ηλικία που θα έπρεπε αυτές να έχουν ξεπεραστεί μιλάμε για αρθρωτικές και φωνολογικές διαταραχές.

Πρόκειται για δυσκολίες στην κατανόηση, επεξεργασία και απόδοση των ήχων του φωνολογικού συστήματος της γλώσσας. Κατ’ επέκταση δημιουργούνται προβλήματα στο λόγο, με τη μορφή δυσκατάληπτης ομιλίας.

Η αρθρωτική διαταραχή σχετίζεται με δυσκολία στη σωστή παραγωγή και διαμόρφωση ενός ήχου. Τα αρθρωτικά λάθη παρατηρούνται κατά τη διάρκεια παραγωγής των μεμονωμένων ήχων, οι οποίοι συνεχίζουν να εμφανίζονται και μετά τα χρονολογικά ορόσημα απαλοιφής τους.

Συχνά αρθρωτικά λάθη είναι η παραγωγή του φωνήματος /ρ/ ως /λ/, καθώς και το φώνημα /σ/ να παράγεται ως /θ/.

Πχ. /λόδα/ αντί για /ρόδα/, /θακούλα/ αντί για /σακούλα/

Φωνολογική Διαταραχή

Αντίστοιχα, η φωνολογική διαταραχή σχετίζεται με δυσκολία στην παραγωγή ήχων όταν χρησιμοποιούνται μέσα σε μία λέξη, οι οποίοι όμως μεμονωμένα παράγονται σωστά. Μπορεί να παράγεται μεμονωμένα ο ήχος /σ/, όμως η λέξη /στόμα/ να εκφράζεται ως /τόμα/.

Σε ένα παιδί με Φωνολογική Διαταραχή μπορούν να παρατηρηθούν οι παρακάτω φωνολογικές διεργασίες:

Αντικαταστάσεις φωνημάτων (πχ. /φέλω/ αντί για /θέλω/)
Πτώση φωνήματος ή συλλαβής (πχ. /πέλο/ αντί για /καπέλο/)
Πτώση τελικού συμφώνου (πχ. /παππού/ αντί για /παππούς/)
Αναδιπλασιασμούς (πχ. /τουτάλι/ αντί για /κουτάλι/)
Εναρμονίσεις (πχ. /λουλούρι/ αντί για /κουλούρι/)
Απλοποιήσεις συμπλεγμάτων (πχ. /βιβίο/ αντί για /βιβλίο/)
Μεταθέσεις και μετακινήσεις (πχ. /βλιβίο/ αντί για /βιβλίο/)

Πιο συγκεκριμένα, οι βασικές διαφορές ανάμεσα στις 2 διαταραχές είναι ότι η αρθρωτική διαταραχή αφορά την ικανότητα του παιδιού να γνωρίζει πως να τοποθετήσει σωστά τα χείλη, το στόμα και τη γλώσσα για να δημιουργηθεί ο ήχος, ενώ η φωνολογική διαταραχή σχετίζεται με την αντίληψη του ήχου.

Σύμφωνα με σχετικές έρευνες, oι αιτιολογίες που εμφανίζονται για τις παραπάνω δυσκολίες είναι οι εξής:

Η κληρονομικότητα
Η μερική απώλεια της ακοής. Κυρίως κατά την περίοδο της γλωσσικής και φωνολογικής ανάπτυξης του παιδιού.
Η δυσκολία της ακουστικής αντίληψης, διάκρισης και επεξεργασίας των ήχων.
Η δυσκολία αντίληψης και οργάνωσης του χρόνου.
Η συναισθηματική ανωριμότητα του παιδιού.
Τα ελλιπή ερεθίσματα που παρέχονται από το περιβάλλον του παιδιού.

Επιπλέον έρευνες έχουν δείξει, ότι παιδιά με φωνολογικά ελλείμματα κατά τη νηπιακή ηλικία μπορεί να παρουσιάσουν δυσκολίες κατά τη σχολική τους επίδοση και σχετίζονται με μαθησιακές δυσκολίες (γραφο – αναγνωστικές δυσκολίες, δυσκολίες στην ορθογραφία).

Σε περίπτωση λοιπόν που το παιδί σας εμφανίζει κάποια από τις προαναφερθείσες δυσκολίες συνίσταται λογοθεραπευτική παρέμβαση. Ο λογοθεραπευτής χρησιμοποιεί εικόνες, αντικείμενα και βέβαια το διάλογο με το παιδί για να καταγράψει τα λάθη και στη συνέχεια να θέσει τους θεραπευτικούς στόχους. Η παρέμβαση έχει ως στόχο αρχικά την αξιολόγηση και την εκτίμηση των φωνολογικών ελλειμμάτων / λαθών. Στη συνέχεια στοχεύει στην ενίσχυση της φωνολογικής επεξεργασίας και στη βελτίωση της φωνημικής επίγνωσης. Μέσω της αποκατάστασης επιτυγχάνεται και το να μη δημιουργηθούν νέες δυσκολίες για το παιδί, αφού συχνά παρατηρείται σε παιδιά με τέτοιες δυσκολίες να προσπαθούν να αποφύγουν τις λέξεις που τα δυσκολεύουν. Πρέπει να σημειωθεί ότι η πρώιμη παρέμβαση μπορεί να οδηγήσει σε πλήρη αποκατάσταση των Φωνολογικών και Αρθρωτικών Δυσκολιών που εμφανίζονται στο παιδί.

Παιδαγωγικό Κέντρο