Είναι το πιπίλισμα του αντίχειρα χαρακτηριστικό του παιδιού σας;
Παρά το γεγονός ότι το πιπίλισμα του αντίχειρα φαίνεται μια αθώα συμπεριφορά, μπορεί να προκαλέσει σημαντικά προβλήτα. Αυτό συμβαίνει διότι το πιπίλισμα του αντίχειρα μετά την ηλικία των 1-2 ετών είναι επιβλαβές για την οδοντοστοιχία, την κατάποση καθώς και την ομιλία του παιδιού.
Δεν είναι φυσιολογική συμπεριφορά των μωρών;
Φυσικά και είναι. Το πιπίλισμα αποτελεί το πρώτο ένστικτο των μωρών. Αποτελεί ένδειξη υγείας και φυσιολογικότητας ενώ ταυτόχρονα φαίνεται να είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την ανάγκη σίτιση και την εξερεύνηση του περιβάλλοντος καθώς ξεκινά να αναγνωρίζει τον κόσμο κιναισθητικά.
Το πιπίλισμα του δακτύλου συνήθως διαφέρει από παιδί σε παιδί. Ειδικότερα, κάποια μωρά πιπιλούν τον αντίχειρά τους συχνά, ενώ κάποια άλλα δεν δείχνουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον να το κάνουν. Η ανάγκη για πιπίλισμα τείνει να μειώνεται γύρω στους 6 μήνες, στην ηλικία δηλαδή που ένα μωρό είναι σε θέση να καταναλώσει στέρεα τροφή και ελαχιστοποιείται ή εξαλείφεται στην ηλικία στων 12 μηνών. Έως τους 12 μήνες δεν ανησυχούμε για την εμφάνιση οδοντιατρικών προβλημάτων, συνθήκη που τροποποιείται στην περίπτωση που η συμπεριφορά αυτή ξεπερνά την ηλικία των 2 ετών.
Πως όμως επηρεάζει το πιπίλισμα του αντίχειρα τα δόντια ενός παιδιού;
Το πιπίλισμα του αντίχειρα έχει ως αποτέλεσμα «δυσπλασίες», το οποίο σημαίνει πως τα πάνω και τα κάτω δόντια συγκλίνουν λανθασμένα. Η πιο κοινή δυσπλασία που εμφανίζουν τα παιδιά, εξαιτίας του παρατεταμένου πιπιλίσματος, σχετίζεται με την πίεση των δοντιών της άνω γνάθου προς τα μπροστά, σαν να κινούνται κατευθείαν προς τα έξω. Η πάθηση αυτή ονομάζεται “overjet” (πεταχτά δόντια), η οποία είναι διαφοροποιημένη από τον γνωστό όρο “overbite” (υπερσύγκλιση).
Σαν αποτέλεσμα τα παιδιά δυσκολεύονται στην μάσηση της τροφής καθώς τα δόντια τους δεν συγκλίνουν με ακρίβεια. Επίσης, συχνά τα παιδιά τα οποία έχουν δυσπλασίες στην κατεύθυνση των δοντιών εξαιτίας του πιπιλίσματος του αντίχειρα, εμφανίζουν αλλοίωση των χαρακτηριστικών του προσώπου εξαιτίας της κατεύθυνσης των δοντιών και της γνάθου.
Πως επηρεάζει το πιπίλισμα του αντίχειρα την ομιλία και την κατάποση;
Εξαιτίας της σταθερής κίνησης της γλώσσας προς τα εμπρός και προς τα πίσω καθώς πιπιλούν το δάχτυλό τους, ένα παιδί δημιουργεί ένα μοτίβο κατάποσης με εξώθηση της γλώσσας, το οποίο μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα για κατάποση, την οδοντοστοιχία και τον ήχο των φωνημάτων.
Οι διαταραχές της άρθρωσης είναι επίσης σύνηθες αποτέλεσμα του παρατεταμένου πιπιλίσματος. Το μεσοδόντιο κενό, είναι το συχνότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε, στο οποίο η γλώσσα πιέζεται προς τα έξω ανάμεσα στα μπροστινά δόντια, κατά την παραγωγή του /s/ και του /z/. Ωστόσο επηρεάζονται και άλλοι ήχοι τους οποίους παράγουμε με τη βοήθεια της γλώσσας όπως /t/,/d/,/n/,/l/,/sh/,/ch/,/j/.
Όπως είναι φανερό πολλοί είναι οι ήχοι οι οποίοι επηρεάζονται από το παρατεταμένο πιπίλισμα του αντίχειρα. Γι’ αυτό το λόγο η έγκαιρη- πρώιμη παρέμβαση είναι το κλειδί. Η λογοθεραπεία δεν σχετίζεται μόνο με την διόρθωση των λαθών στο λόγο ή την βελτίωση της κατάποσης, αλλά στόχο έχει την αντιμετώπιση του προβλήματος, την παύση δηλαδή της συνήθειας του πιπιλίσματος.
Τιπς για την εξάλειψη της συνήθειας
- Είναι σημαντικό να προσπαθήσουμε να αποτρέψουμε το παιδί να διαμορφώσει τη συνήθεια του πιπιλίσματος πριν την ηλικία των 2 ετών, και ιδιαίτερα πριν την δημιουργία των μόνιμων δοντιών. Η πρόληψη είναι σημαντικότερη της παρέμβασης. Έτσι λοιπόν, όταν παρατηρούμε ένα παιδί να προβαίνει στην συγκεκριμένη συμπεριφορά σε συχνή βάση, με φροντιστικό και διακριτικό τρόπο, απομακρύνουμε τον αντίχειρα από το στόμα του παιδιού.
- Είναι προτιμότερο να επιβραβεύουμε το νήπιο τις στιγμές που έχει καταφέρει να μην εμπλέκεται στη συγκεκριμένη συνήθεια από το να εστιάζουμε στις στιγμές που το κάνουν. Επιβραβεύστε την εκδήλωση της αναμενόμενης συμπεριφοράς λέγοντας «τι τέλεια που προσπαθείς να μην βάλεις το δάχτυλο στο στόμα σου» ή «τι όμορφα που βάζεις τα χεράκια σου στα πόδια σου» (ιδίως όταν βλέπουν τηλεόραση). Δώστε τους κάτι με το οποίο μπορούν να απασχολήσουν τα χέρια τους όπως πλαστελίνη, να ζωγραφίσουν ή να φτιάξουν πύργο με τουβλάκια. Μην ξεχνάτε να επιβραβεύετε κάθε φορά που επιτυγχάνουν να μην βάζουν το δάχτυλο στο στόμα τους, με στόχο να ενισχυθεί η συγκριμένη συμπεριφορά. Οι πίνακες επιβράβευσης με αυτοκόλλητα είναι επίσης ένα χρήσιμο εργαλείο το οποίο μπορεί να αυξήσει το κίνητρο του παιδιού.
Επιπρόσθετα, η χρήση υφάσματος ή ειδικού πλαστικού καλύμματος του αντίχειρα μπορεί επίσης να βοηθήσει, λόγω της δυσκολίας που θα αντιμετωπίσει το παιδί στην τοποθέτηση που αντίχειρα στο στόμα, αλλά και στην αίσθηση που θα έχει. Τα καλύμματα αυτά ενδείκνυνται για τις νυκτερινές ώρες όπου το παιδί δεν έχει συνειδητότητα και την ικανότητα του ελέγχου αυτής της συμπεριφοράς.- Μια ευρέως γνωστή τεχνική που προωθεί τη διακοπή του πιπιλίσματος είναι η χρήση ειδικού μανό. Αυτή η εναλλακτική αποθαρρύνει το παιδί από την τοποθέτηση του δακτύλου στο στόμα εξαιτίας της δυσάρεστης γεύσης. Η εναλλακτική αυτή φαίνεται να είναι προτιμότερη για τη διάρκεια της μέρας σε σύγκριση με την χρήση ειδικού καλύμματος διότι δίνει τη δυνατότητα στο παιδί να χρησιμοποιεί τα χέρια του. Ωστόσο, έχει παρατηρηθεί πως ορισμένα παιδιά δεν φαίνεται να ενοχλούνται από τη δυσάρεστη γεύση γι’ αυτό το λόγω προτείνεται ο συνδυασμός της με την θετική ενίσχυση.
Σε περίπτωση που έχετε εξαντλήσει όλες τις εναλλακτικές λύσεις και η συνήθεια φαίνεται να είναι εμμένουσα, καλό θα ήταν να επισκεφτείτε έναν οδοντίατρο/ ορθοδοντικό με στόχο την χρήση ειδικού οδοντιατρικού εξοπλισμού. Η χρήση τους, σύμφωνα με έρευνες, έχει φανεί ιδιαίτερα αποτελεσματική για τη διακοπή της συνήθειας, ωστόσο δεν μπορούμε να παραβλέψουμε το κόστος αλλά το αίσθημα πόνου και δυσφορίας που βιώνει ένα παιδί καθώς καλείται να φοράει το μασελάκι καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας για μερικές εβδομάδες.
Επιπρόσθετα, η χρήση υφάσματος ή ειδικού πλαστικού καλύμματος του αντίχειρα μπορεί επίσης να βοηθήσει, λόγω της δυσκολίας που θα αντιμετωπίσει το παιδί στην τοποθέτηση που αντίχειρα στο στόμα, αλλά και στην αίσθηση που θα έχει. Τα καλύμματα αυτά ενδείκνυνται για τις νυκτερινές ώρες όπου το παιδί δεν έχει συνειδητότητα και την ικανότητα του ελέγχου αυτής της συμπεριφοράς.
Σε περίπτωση που έχετε εξαντλήσει όλες τις εναλλακτικές λύσεις και η συνήθεια φαίνεται να είναι εμμένουσα, καλό θα ήταν να επισκεφτείτε έναν οδοντίατρο/ ορθοδοντικό με στόχο την χρήση ειδικού οδοντιατρικού εξοπλισμού. Η χρήση τους, σύμφωνα με έρευνες, έχει φανεί ιδιαίτερα αποτελεσματική για τη διακοπή της συνήθειας, ωστόσο δεν μπορούμε να παραβλέψουμε το κόστος αλλά το αίσθημα πόνου και δυσφορίας που βιώνει ένα παιδί καθώς καλείται να φοράει το μασελάκι καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας για μερικές εβδομάδες.Συμπερασματικά, η πρώιμη παρέμβαση αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την αποφυγή δυσπλασιών, δυσκολιών στη μάσηση καθώς και διαταραχών στην άρθρωση. Ωστόσο σε περίπτωση που παρατηρούνται δυσκολίες στο λόγο ή/και στη μάσηση, οι οποίες αναπτύχθηκαν εξαιτίας της παρατεταμένης τοποθέτησης του αντίχειρα στο στόμα, προτείνεται η επίσκεψη σε λογοπαιδικό. Ο λογοπαιδικός θα είναι σε θέση να αξιολογήσει την ανάπτυξη του λόγου καθώς και το μοτίβο κατάποσης με γλωσσική εξώθηση με στόχο να καθορίσει τη φύση και τη σοβαρότητα των δυσκολιών. Τέλος, θα βοηθήσει στη διόρθωση των κενών που έχουν δημιουργηθεί ανάμεσα στα δόντια, τα λάθη στην άρθρωση καθώς και το μοτίβο κατάποσης.
Βιβλιογραφία-Πηγές:
Παιδαγωγικό Κέντρο