Πότε ένα παιδί χρειάζεται εργοθεραπεία;

Είναι το παιδί σας κάπως αδέξιο; Δυσκολεύεται να παραμείνει σε δραστηριότητες; Κάνει δύσκολα φίλους; Δυσκολεύεται να αυτοεξυπηρετηθεί ή να εκτελέσει κάποιες ρουτίνες με τα χέρια του; Τότε, ίσως, θα έπρεπε να το δει ένας Εργοθεραπευτής.

Σύμφωνα με τον Αμερικανικό Σύλλογο Εργοθεραπευτών, θα πρέπει να αναζητήσετε αξιολόγηση από Εργοθεραπευτή, εάν παρουσιάζει ένα συνδυασμό από τις παρακάτω δυσκολίες:

• Υπάρχει εμφανής καθυστέρηση στην ανάπτυξη λόγου και ομιλίας.
• Η ομιλία του είναι δυσνόητη, δεν αρθρώνει σωστά.
• Δεν παίζει με παιχνίδια της ηλικίας του.
• Σπάει συχνά τα παιχνίδια του.
• Δεν έχει φίλους της ηλικίας του και προτιμά να παίζει με μικρότερα ή μεγαλύτερα παιδιά.
• Έχει ελαττωμένη αυτοπεποίθηση.
• Παρουσιάζει υπερκινητικότητα.
• Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί.
• Είναι πολύ παθητικό, πάρα πολύ ήσυχο και αποτραβηγμένο.
• Έχει δυσκολίες στον ύπνο.
• Έχει δυσκολίες στο φαγητό, λερώνεται υπερβολικά ή δεν τρώει κάποιες βασικές τροφές.
• Δυσκολεύεται να αυτοεξυπηρετηθεί.
• Δεν του αρέσει το μπάνιο, το κόψιμο των νυχιών ή το κούρεμα των μαλλιών.
• Δεν του αρέσει να το παίρνουν αγκαλιά.
• Είναι πολύ ευαίσθητο σε οσμές, γεύσεις, θορύβους ή αγγίγματα.
• Έχει ελαττωμένο μυϊκό τόνο (μοιάζει αδύναμο).
• Είναι αδέξιο στην κίνηση με το σώμα του.
• Πέφτει εύκολα κάτω, πάνω σε άλλους ή σε έπιπλα.
• Χτυπάει εύκολα, επειδή δυσκολεύεται να υπολογίσει καλά τη θέση του σώματός του στον χώρο.
• Δεν του αρέσει να χοροπηδάει, να κάνει κούνια.
• Αποφεύγει την παιδική χαρά.
• Χρειάζεται περισσότερη εξάσκηση από άλλα παιδιά για να μάθει καινούρια πράγματα.
• Δυσκολεύεται να ζωγραφίσει μέσα σε γραμμές, να κάνει παζλ, να κόψει με το ψαλίδι.
• Αντιστρέφει γράμματα και αριθμούς, δεν αφήνει διάστημα μεταξύ των γραμμάτων και λέξεων, όταν γράφει.
• Ο γραφικός του χαρακτήρας είναι πολύ κακός.
• Κουράζεται εύκολα κατά τη σχολική του εργασία.
• Δυσκολεύεται να ακολουθήσει προφορικές οδηγίες.

Πηγή : American Occupational Therapy Association

Πως βοηθάει το παιδί η εργοθεραπεία και  οι στόχοι της σε ένα πρόγραμμα παρέμβασης και πρόληψης δυσκολιών.

Η εργοθεραπεία είναι η ειδικότητα που χρησιμοποιεί το παιχνίδι σαν μέσο αξιολόγησης και παρέμβασης. Μέσα από το παιχνίδι ο ε/θτης βοηθάει το παιδί να αναπτύξει δεξιότητες όπως η λεπτή και αδρή κινητικότητα, οι γνωστικές, αντιληπτικές δεξιότητες κ.α προκειμένου να βοηθήσει το παιδί να είναι λειτουργικό και ανεξάρτητο σε καθημερινές δραστηριότητες της ζωής του.

Ο εργοθεραπευτής χρησιμοποιεί παιχνίδια κάθε τύπου κινητικά, κατασκευαστικά, λεπτών χειρισμών, συμβολικό, παιχνίδια με κανόνες κ.α. τα παιχνίδια βέβαια επιλέγονται από τον εργοθεραπευτή, ώστε να ανταποκρίνονται στους θεραπευτικούς στόχους, που έχει θέσει.

Η εργοθεραπεία είναι σύνθετος όρος εκ των έργο + θεραπεία. Με τον όρο έργο η εργοθεραπεία αναφέρεται σε όλες τις καθημερινές δραστηριότητες που κάνουν τα άτομα είτε ως μονάδες είτε μαζί με άλλους, οι οποίες γεμίζουν το χρόνο των ατόμων, δίνουν σκοπό και νόημα στη ζωή τους.

 Η παιδιατρική εργοθεραπεία είναι μία ειδικότητα που δραστηριοποιείται στον τομέα της υγείας και πιο συγκεκριμένα στην πρόληψη, παρέμβαση και αποκατάσταση και εμπλέκει τη θεραπευτική χρήση των σκόπιμων δραστηριοτήτων και του παιχνιδιού. Η εργοθεραπεία έχει ως απώτερο σκοπό την εντόπιση και αξιολόγηση των διαφόρων δυσλειτουργικών στοιχείων στη συμπεριφορά ενός παιδιού, με τη χρήση επιστημονικών μεθόδων και προσεγγίσεων. Καθώς και τη βελτίωση και αξιοποίηση των ικανοτήτων, δεξιοτήτων του παιδιού και εφήβου για την καλύτερη απόδοση του στο σπίτι και στο σχολείο.

2. Στόχοι Εργοθεραπείας

• συμβάλλει στην αναγνώριση και εντοπισμό των αδυναμιών (π.χ δεξιότητες οι οποίες δεν έχουν αναπτυχθεί ή δεν συμβαδίζουν με την ηλικία του παιδιού) πριν αυτές φτάσουν να γίνουν πρόβλημα και δυσκολέψουν το παιδί στην καθημερινότητά του.
• Να βοηθήσει το παιδί να αρχίσει το σχολείο με όσο το δυνατόν λιγότερες δυσκολίες.
• Να προσφέρει στοχευμένες δραστηριότητες για την ανάπτυξη της κινητικότητας αδρής και λεπτής, την ενδυνάμωση των μυών, τον προσανατολισμό στον χώρο, την ανάπτυξη του παιχνιδιού κ.α
• Να προσφέρει παιχνίδι προκειμένου το παιδί να κατανοήσει και να κατακτήσει βασικές έννοιες ( χωρικές, χρονικές, χρώματα, σχήματα) αλλά και δεξιότητες (γνωστικές, γραφή, λεπτή και αδρή κίνηση κ.α)
• Να ξεπεράσει τους φόβους του και να τονώσει το αίσθημα της αυτοπεποίθησης μέσα από την εκτέλεση δραστηριοτήτων.
• Να ενισχύσει την τυπική ανάπτυξη.
• Να αναπτύξει κοινωνικές δεξιότητες, προκειμένου να μπορεί το παιδί να συμμετέχει με τον καλύτερο τρόπο στο προσωπικό και κοινωνικό περιβάλλον.

3. Πότε ένα παιδί χρειάζεται εργοθεραπευτική αξιολόγηση. 

• Θα ήταν καλό να ζητήσετε βοήθεια, αν το παιδί σας παρουσιάζει κάτι από τα παρακάτω, πάντα φυσικά σε σχέση με τα αναπτυξιακά ορόσημα που αντιστοιχεί ηλικιακά το παιδί.
• Δυσκολεύεται σε ασκήσεις ισορροπίας, πηδήματα.
• Δυσκολεύεται σε παιχνίδια με την μπάλα.
• Είναι γενικά αδέξιο και άτσαλο παιδί.
• Πέφτει εύκολα κάτω.
• Αποφεύγει τον εξοπλισμό της παιδικής χαράς και δεν του αρέσει να κάνει κούνια και να τον στριφογυρνάνε.
• Έχει δυσκολίες στη γραφή (δεν αφήνει διάστημα μεταξύ των γραμμάτων και λέξεων) / ζωγραφική του σε σχέση με τους συμμαθητές του.
• Έχει δυσκολίες στην οργάνωσή του στον χρόνο και στις έννοιες του χρόνου.
• Δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί.
• Αντιστρέφει γράμματα και αριθμούς.
• Είναι πολύ παθητικό, ήσυχο και αποτραβηγμένο.
• Δείχνει να ξεχνάει πράγματα που έχει μάθει.
• Δυσκολεύεται να ακολουθήσει οδηγίες.
• Είναι παρορμητικός.
• Έχει επιθετική συμπεριφορά.
• Δυσκολεύεται να ελέγξει την υπερδραστηριότητά του.

Ο ρόλος του Εργοθεραπευτή είναι να παρατηρεί ένα παιδί και να το αντιμετωπίζει σαν ξεχωριστή περίπτωση, που μπορεί να αναδείξει τις δεξιότητες στις οποίες υπολείπεται και να νιώσει ότι μπορεί να τα καταφέρει, χτίζοντας μια υγιή αυτοπεποίθηση. Το πρόγραμμα παρέμβασης είναι εξατομικευμένο και βασίζεται στις ανάγκες του κάθε παιδιού. Το κάθε παιδί έχει το δικό του ρυθμό μάθησης και κατανόησης. Οι δραστηριότητες καθημερινής ζωής (ένδυση-απόδυση, σίτιση, μπάνιο, πλύσιμο δοντιών, αυτονομία στην τουαλέτα), απαιτούν συντονισμένες κινήσεις από την μεριά των παιδιών και ταχύτητα, ώστε να τις αυτοματοποιήσουν και να θεωρούνται αυτόνομα. Για έναν ενήλικα που έχει περάσει αυτά τα στάδια, είναι αυτονόητο ότι το παιδί πρέπει να μπορεί να ετοιμάσει την τσάντα του, να είναι συγκεντρωμένο, να μην ξεχνάει κλπ.  Όμως για ένα παιδί με δυσκολίες οι καθημερινές υποχρεώσεις φαντάζουν “βουνό”. Πρέπει να μάθουν οι γονείς να “ακούν” τις δυσκολίες των παιδιών και να απευθύνονται όσο νωρίτερα γίνεται στον εκάστοτε ειδικό θεραπευτή για να εξομαλύνει αυτές τις δυσκολίες και να ελαφρύνει την καθημερινότητα των παιδιών. Αυτό που οφείλουμε να κάνουμε είναι βήμα προς βήμα να ανιχνεύουμε τις δυσκολίες του παιδιού, να το επιβραβεύουμε για την προσπάθεια που καταβάλλει και αυτό θα καταφέρει να αναδείξει μέσα από το παιχνίδι και την εργοθεραπεία τις απαιτούμενες δεξιότητες που χρειάζονται σε ένα σχολικό πλαίσιο και όχι μόνο!!

Βιβλιογραφία-Πηγές:

• American Occupational Therapy Association

Παιδαγωγικό Κέντρο