Η σημασία της στοματοπροσωπικής ενδυνάμωσης στην κατάκτηση νέων φωνημάτων

Τέφου Βασιλική – Λογοθεραπεύτρια

Η λογοθεραπεία αποτελεί μια επιστήμη που ασχολείται με την αξιολόγηση, διάγνωση και αποκατάσταση δυσκολιών στην ομιλία, τη φωνή, την κατανόηση και την παραγωγή λόγου. Ένα από τα συχνότερα αντικείμενα παρέμβασης είναι οι δυσκολίες στην άρθρωση, δηλαδή οι περιπτώσεις όπου το παιδί (ή ο ενήλικας) δυσκολεύεται να παράγει κατάλληλα συγκεκριμένα φωνήματα (ήχους της ομιλίας).

Τι είναι η στοματοπροσωπική ενδυνάμωση;

Ο όρος στοματοπροσωπική ενδυνάμωση αναφέρεται στην ανάπτυξη της δύναμης, του συντονισμού και της κινητικότητας των μυών που συμμετέχουν στην παραγωγή του λόγου — δηλαδή των μυών του στόματος, της γλώσσας, των χειλιών, της κάτω γνάθου και του προσώπου.

Οι συγκεκριμένοι μύες δεν είναι μόνο υπεύθυνοι για τη κατάλληλη άρθρωση, αλλά και για άλλες λειτουργίες, όπως η μάσηση, η κατάποση και η αναπνοή.

Γιατί είναι σημαντική η στοματοπροσωπική ενδυνάμωση στην άρθρωση;

Η κατάλληλη παραγωγή ενός φωνήματος απαιτεί ακριβή και συντονισμένη κινητικότητα των στοματοπροσωπικών οργάνων. Για παράδειγμα, για να προφερθεί σωστά το /ρ/, χρειάζεται ταχεία και ρυθμική κίνηση της γλώσσας, ενώ για το /σ/ απαιτείται λεπτός έλεγχος της ροής του αέρα και της θέσης της γλώσσας πίσω από τα δόντια. Όταν οι μύες αυτοί παρουσιάζουν μειωμένο τόνο, αδυναμία ή αστάθεια, η άρθρωση των φωνημάτων μπορεί να γίνει ανακριβής, παραμορφωμένη ή ασαφής. Μέσα από στοχευμένες ασκήσεις στοματοπροσωπικής ενδυνάμωσης, ο λογοθεραπευτής βοηθά τον ασθενή να αποκτήσει:

Καλύτερο μυϊκό έλεγχο και συντονισμό

Αυξημένη σταθερότητα στη θέση των οργάνων άρθρωσης

Βελτιωμένη αναπνευστική υποστήριξη και φώνηση

Αισθητηριακή επίγνωση των κινήσεων και της θέσης της γλώσσας

και των χειλιών

Πώς εντάσσεται στην λογοθεραπευτική παρέμβαση;

Η ενδυνάμωση δεν αποτελεί αυτοσκοπό, αλλά μέσο για την επίτευξη της

κατάλληλης άρθρωσης. Ο λογοθεραπευτής σχεδιάζει εξατομικευμένο πρόγραμμα που μπορεί να περιλαμβάνει:

Ασκήσεις κινητικότητας (π.χ. ανύψωση και πλάγια κίνηση της

γλώσσας)

Ασκήσεις ενδυνάμωσης (π.χ. πίεση της γλώσσας στον ουρανίσκο ή

των χειλιών σε καλαμάκι)

Αναπνευστικές και φωνητικές ασκήσεις για καλύτερο έλεγχο της

ροής του αέρα

Παιχνιώδεις δραστηριότητες (φύσημα, σφυρίγματα, καθρεφτισμό

μπροστά σε καθρέφτη) για αύξηση της εμπλοκής και της παρακίνησης

του παιδιού

Σταδιακά, οι ασκήσεις αυτές συνδυάζονται με αρθρωτικές δραστηριότητες, ώστε το παιδί να μεταφέρει τις νέες δεξιότητες στη φυσική ομιλία και να κατακτήσει κατάλληλα τα φωνήματα.

Ο ρόλος της συνέπειας και της συνεργασίας

Η επιτυχία της θεραπείας εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη συστηματική εξάσκηση και τη συνεργασία γονέων – θεραπευτή – παιδιού. Οι γονείς ενθαρρύνονται να συνεχίζουν στο σπίτι απλές, παιχνιδιάρικες δραστηριότητες που ενισχύουν τη στοματοπροσωπική λειτουργικότητα, πάντα σύμφωνα με τις οδηγίες του ειδικού.

Συμπέρασμα

Η στοματοπροσωπική ενδυνάμωση αποτελεί θεμέλιο λίθο στη διαδικασία κατάκτησης νέων φωνημάτων και βελτίωσης της άρθρωσης. Μέσα από τη στοχευμένη παρέμβαση της λογοθεραπείας, ενισχύεται όχι μόνο η ομιλία, αλλά και η αυτοπεποίθηση και η επικοινωνιακή ικανότητα του ατόμου. Η επένδυση στη κατάλληλη ανάπτυξη της στοματοπροσωπικής δεξιότητας είναι, τελικά, μια επένδυση στην ποιότητα της επικοινωνίας και στην καθημερινή λειτουργικότητα του ανθρώπου.